Месяц: Март 2021

Նախագծի բովանդակությունը * 5֊րդ խմբի գլխավոր. ենթախմբի տարրերի ընդհանուր բնութագիրը։

*Ազոտ և ֆոսֆոր տարրերի ատոմների կառուցվածքը։

Ազոտ քիմիական նշանը՝ N, ազոտը պարբերական աղյուսակում 5-րդ խմբի 7–րդ տարրն է, քիմիական ատոմային թիվը՝ 7-ն է, ազոտի ատոմային զանգվածը՝ 14.0067:

Ֆոսֆորի նշանը P։ Ֆոսֆորը գտնվում է տարրերի պարբերական համակարգի 3-րդ պարբերության 5-րդ խմբի տարր։ Կարգահամարը՝ 15 իսկ ատոմական զանգվածը՝ 30,97376։

*Ազոտ. ազոտի օքսիդները. ազոտական թթուն և նրա աղերը։

Ազոտի օքսիդներ անօրգանական միացություններ են, ազոտի և թթվածնի միացությամբ։ Թթվածնի հետ ազոտն առաջացնում է 6 կայուն միացություն։ Ազոտի բոլոր օքսիդները սովորական պայմաններում գազեր են բացի N2O5 անգույն բյուրեղական նյութ է։

Ազոտական թթուն գրգռող հոտով, հեղձուցիչ, սուր հոտով, անգույն, օդում ծխացող հեղուկ է։ Ուժեղ թթու է և օժտված թթուներին բնորոշ հատկություններով։ Փոխազդում է հիմնային օքսիդների, հիմքերի, աղերի, ամոնիակի հետ։ Ազոտական թթուն ուժեղ օքսիդիչ է:

Ոսկին և պլատինային շարքի մետաղները չեն փոխազդում ազոտական թթվի հետ ոչ մի խտության դեպքում։ Որպես ուժեղ թթու ազոտական թթուն փոխազդում է՝

*Ֆոսֆորի պարզ նյութերը` կարմիր և սպիտակ ֆոսֆոր։ Օրթոֆոսֆորական թթուն և նրա աղեը։

Սպիտակ ֆոսֆորը անգույն, դեղնավուն բյուրեղային նյութ է, որը փայլում է մթության մեջ: Ֆոսֆորի խտությունը 1,83 գ / սմ 3 է: Չի լուծվում ջրի մեջ, այն լավ լուծելի է ածխածնի դիսուլֆիդում: Ունի բնորոշ սխտորի հոտ: Սպիտակ ֆոսֆորի մոլեկուլներն ունեն բյուրեղային վանդակ, որի հանգույցներում կա Պ 4 մոլեկուլ ՝ տետրադեդրոնի տեսքով:Սպիտակ ֆոսֆորը թունավոր է և դժվար բուժիչ այրվածքներ է տալիս:

Կարմիր ֆոսֆորը մուգ կարմիր գույնի փոշոտ նյութ է, առանց հոտի, չի լուծարվում ջրի և ածխածնի դիսուլֆիդում, չի փայլում: Վառման ջերմաստիճանը 260 ° C, խտությունը 2.3 գ / սմ 3: Կարմիր ֆոսֆորը մի քանի ալոտոպային փոփոխությունների խառնուրդ է, որոնք տարբերվում են գույնով (կարմրուկից մինչև մանուշակագույն): Կարմիր ֆոսֆորի հատկությունները կախված են դրա արտադրության պայմաններից: Թունավոր չէ:

Օրթոֆոսֆորական թթուն միջին ուժի անօրգանական թթու է, քիմիական բանաձևն է H3PO4, այն ստանդարտ պայմաններում իրենից ներկայացնում է անգույն հիդրոսկոպիկ բյուրեղներ։ 213 °C ջերմաստրճանից բարձր ջերմաստիճանում փոխակերպվում է պիրոֆոսֆորական թթվի H4P2O7։ Ջրում լավ լուծելի է։ Անգույն, անհոտ հեղուկ է։

• Ազոտական և ֆոսֆորական պարարտանյութեր։

Ազոտական պարարտանյութեր, հողի մեջ են մտցնում բերքառատության համար։ Հանքային ազոտային պարարտանյութերի թվին են պատկանում ամիդային, ամոնիակային և նիտրատային պարարտանյութերը։ Ազոտային պարարտանյութերը հիմնականում ստանում են սինթետիկ ամոնիակից։ Ազոտի միացությունների պատճառով հաճախ սահմանափակում է մշակաբույսերի աճը և դրա համար էլ ազոտային պարարտանյութերն ունեն մեծ դրական ազդեցություն։

Ֆոսֆորային պարարտանյութեր, հողի մեջ են մտցնում բերքառատության համար։ Ֆոսֆորի պակասի կամ բացակայության պայմաններում բույսերը ի վիճակի չեն աճելու նորմալ եղանակով։ Հողում ֆոսֆորի քիչ քանակությունը ազդում է հատկապես հացահատիկային բույսերի բերքի վրա։ Տարբերակված են ֆոսֆոր պարունակող պարարտանյութերի մի քանի տեսակներ

*»Ընտանեկան դպրոցի» հարցեր.

1. Ի՞նչ. պայմաններ են անհրաժեշտ բույսերի. աճման համար…

Քանի որ գիտենք, որ սերմի զարգացման ու հասունացման համար անհրաժեշտ են 16 տարբեր տարրեր: Այդ տարրերից երեքը՝ ածխածինը, թթվածինն ու ջրածինը, բույսերը ստանում անմիջապես շրջակա միջավայրից, իսկ մնացած 13 պետք է ապահովվեն հողի, պարարտանյութերի կամ զանազան օրգանական նյութերի միջոցով:

2. Ինչո՞ւ են ազոտը և ֆոսֆորը համարվում կենսական տարրեր. ..

Ազոտը կենսական տարր է, բայց ազոտն առկա է բոլոր կենդանի օրգանիզմներում և հանդիսանում է կարևորագույն բիոգենային տարրը։ Ազոտի պինդ մասի զանգվածի 1-3%-ը։ Իսկ ֆոսֆորը բնության մեջ տարածված տարր է, կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 9,3․10−2%։

3. Ինչո՞ւ են հողին տալիս պարարտանյութեր…..

Նախ ֆոսֆորի պակասի դեպքում բույսերի բնականոն աճը խաթարվում է։ Հողում ֆոսֆոր անբավարար քանակությունը հատկապես ազդում է հացահատիկային մշակաբույսերի վրա։ Ասեմ նաև, որ Ֆոսֆոր պարունակող պարարտանյութերը լինում են տարբեր։

4. Ի՞նչ է «Նիտրատային աղետը «…

Նիտրատներն 1970-ականներին որպես պարարտանյութ մեծ քանակությամբ օգտագործվել էին, որն էլ տարբեր երկրներու պատճառ էր դարձել հանելուկային թունավորումների: Ահա՛ թե ինչու նիտրատներ պարունակող սննդամթերքներով զանգվածային թունավորումներ անվանվեցին նիտրատային աղետ:

Ջրի կամ սննդամթերքի հետ մարդու օրգանիզմ թափանցելով՝ նիտրատները փոխարկվում են նիտրատների, որոնք ավելի վտանգավոր միացություններ են, քանի որ փոխազդում են արյան հեմոգլոբինի հետ: Որպես արդյունք՝ արյան կարմիր բջիջները էրիտրոցիտները, կորցնուկ են թոքերից դեպի հյուսվածքները:

Թեմատիկ հարցեր և վարժություններ.

*1. Ո՞ր տարրերն են ընդգրկված 5֊րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում…

Ազոտ՝ N, ֆոսֆորˋ P, արսենˋ As, ծարիր՝ Sb և բիսմութˋ Bi, տարրերը։

*2. Ո՞ր տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված ոչ մետաղական հատկությունները ազոտի՞.թե `ֆոսֆոր՞. ինչո՞ւ. ..

*3. Ազոտը և ֆոսֆորը համարվում են կենսական տարրեր. ինչո՞ւ. …

Ազոտը և ֆոսֆորը հաարվում են կենսական տարրեր,որովհետև կենսական տարրեր են կոչվում այն տարրերը, որոնք առաջացնում են բարդ օրգանական նյութեր, որոնք էլ ապահովում են օրգանիզմների կենսագործունեությունը։ Իսկ ազոտը և ֆոսֆորն ունեն այդ հատկությունները։

*4. Ւ՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ. բույսի աճի համար….

Բույսի աճի համար անհրաժեշտ է բարենպաստ պայմաններով միջավայր, անհրաժեշտ է լավ հող, ջուր, և հարկավոր լավ լուսավորություն

*5. Ւ՞նչ է պարարտանյութը. ինչպիսի՞ պարարտանյութեր գիտեք….

Պարարտանութը այն է, որը բույսին օգնում է աճել ավելի լավ պայմաններում և ապահովում է բույսի արագ աճը:

I would very much like the opportunity to be free in our country to be great, but unfortunately that is not the case. As for keeping clean, I am definitely in favor, I try to follow the rules myself as much as possible to keep the city clean. There are times when I reprimand the other person for polluting the environment.

Հալոգեններ.

Մենդելեևի պարբերական համակարգի 7-րդ խմբի գլխավոր (Ա) ենթախմբի տարրերը՝ ֆտոր, քլոր, բրոմ, յոդ, աստատ։ Այդ անունը ստացել են այն պատճառով, որ բազմաթիվ մետաղների հետ առաջացնում են մեծ գործածություն ունեցող աղեր։

Առաջինը հայտնաբերվել է քլորը՝ 1774 թվականին, մյուսները` մի քանի տասնամյակ անց:

• ֆտորը` 1886 թվականին
• բրոմը` 1826 թվականին
• յոդը` 1811 թվականին

Աստառը ռադիոակտիվ տարր է, գործնականում չի հանդիպում բնության մեջ, ստացվել է արհեստական ճանապարհով` միջուկային փոխարկման միջոցով, 1940 թվականին։ Բոլոր հալոգենները ոչ մետաղներ են:

Ոչ մետաղներ.

Քիմիական տարրեր, որոնք առաջացնում են մետաղներին ոչ բնորոշ հատկություններով պարզ նյութեր։ Մետաղական փայլ չունեն, էլեկտրականության և ջերմության վատ հաղորդիչներ են, կռելի չեն։ Հայտնի քիմիական տարրերից բնորոշ ոչ մետաղներ են միայն 22-ը, որոնցից ջրածինը, ազոտը, թթվածինը, ֆտորը, քլորը և ազնիվ գազերը սովորական պայմաններում գազեր են, բրոմը հեղուկ է, իսկ բորը, ածխածինը, սիլիցիումը, ֆոսֆորը, ծծումբը, արսենը, սելենը, տելուրը, յոդը և աստատը՝ պինդ նյութեր։ Տարրերի պարբերական համակարգում ոչ մետաղները գտնվում են միայն գլխավոր ենթախմբերում: 2-րդ խմբում ոչ մետաղներ չկան։

Каждый человек должен быть свободен в своей речи, в своих движениях и в своей лошади. Но есть люди, у которых нет возможности быть свободными, это зависит от стыда или я не могу сказать от строгих родителей, но я думаю, что у каждого есть хоть немного свободы слова.

Հայ գրերի գյուտ, հայերենի այբուբենի ստեղծում Տեղի է ունեցել 405 կամ 406 թվականներին։ Հայկական գրային համակարգը՝ 36 տառից բաղկացած հայերենի այբուբենը, ստեղծել է Մեսրոպ Մաշտոցը (361-440)։

Այբուբենները ստեղծվել են հին ժամանակներում կամ վաղ միջնադարում՝ հնագույն ժողովուրդների կողմից։ Հայոց գիրը, այդպիսով, ունենալով ավելի քան մեկուկես հազարամյակի կյանք, ամենաերիտասարդներից մեկն է։

Այբուբենի գյուտը տեղի է ունենում այն ժամանակ, երբ Հայաստանը առաջին անգամ բաժանվել էր երկու հարևանների՝ Բյուզանդական կայսրության ու Սասանյան Պարսկաստանի միջև։ Դրա շնորհիվ ժողովրդի մեջ արմատացավ Քրիստոնեական հավատը, որը դեռ մեկ դար առաջ՝ 301 թվականին ընդունվել էր հայոց պետության պաշտոնական կրոն, և ազգի պահպանումը ավելի ամրապնդվեց։ Ծեսերը ու արարողությունները արվում էին ոչ թե օտար լեզուներով (հունարեն, արամերեն), այլ մայրենի՝ հայոց լեզվով։ Այբուբենը, կրելով չնչին փոփոխություն (և, օ, ֆ տառերի հավելում), մինչ այժմ չի կորցրել իր արդիականությունը։

• Հավաքի հասկացությունը

Սույն օրենքի իմաստով հավաքը երկու կամ ավելի անձանց խաղաղ եւ առանց զենքի ժամանակավոր ներկայությունն է որեւէ վայրում` հանրային հետաքրքրություն ներկայացնող հարցերի շուրջ ընդհանուր կարծիք ձեւավորելու կամ արտահայտելու մտադրությամբ։

• Ոչ հանրային և շինություններում անցկացվող հավաքների առանձնահատկությունը

Ոչ հանրային, ինչպես նաև շինություններում անցկացվող հավաքների վրա տարածվում են սույն օրենքի 1-ին գլխի, ինչպես նաև սույն օրենքի 29-34-րդ հոդվածների դրույթները։

• Համաչափության և այլ հիմնարար սկզբունքները

Պետական և տեղական ինքնակառավարման մարմիններն ու պաշտոնատար անձինք սույն օրենքով սահմանված իրենց լիազորություններն իրականացնելիս պարտավոր են ղեկավարվել համաչափության և վարչարարության մյուս հիմնարար սկզբունքներով` «Վարչարարության հիմունքների և վարչական վարույթի մասին» Հայաստանի Հանրապետության օրենքին համապատասխան։

• Հավաքների ազատության սահմանափակումների հիմքերը

Հավաքների ազատությունը կարող է սահմանափակվել միայն այն դեպքում, երբ ժողովրդավարական հասարակությունում պետական անվտանգության և հասարակական կարգի պահպանումը, հանցագործությունների կանխումը, հանրության առողջության ու բարոյականության (այսուհետ՝ հանրության շահեր), այլոց սահմանադրական իրավունքների և ազատությունների պաշտպանությունը (այսուհետ՝ այլ անձանց սահմանադրական իրավունքներ) գերակայում են հավաքի ազատության նկատմամբ։

• Հավաքներին մասնակցելու իրավունքը

1. Հավաքներին մասնակցելու իրավունք ունի յուրաքանչյուր ոք (Հայաստանի Հանրապետության քաղաքացիները, օտարերկրյա քաղաքացիները և քաղաքացիություն չունեցող անձինք):

2. Ոչ ոք իրավունք չունի պարտադրելու անձին մասնակցել որևէ հավաքի կամ խոչընդոտել նրա մասնակցությունը որևէ հավաքի։

3. Հավաքի մասնակից է այն անձը, որը հավաքի անցկացման ժամանակ գտնվում է հավաքի վայրում` հավաքին մասնակցելու նպատակով:

4. Հավաքի մասնակից չեն հավաքի անցկացման վայրում հավաքի անցկացման ժամանակ իրենց լիազորություններն իրականացնելու կամ աշխատանքային պարտականությունները կատարելու, ստեղծագործական գործունեություն կամ օրենքով կամ պայմանագրով նախատեսված այլ գործունեություն իրականացնելու նպատակով գտնվող անձինք, ինչպես նաև հավաքի լուսաբանման նպատակով ներկա գտնվող զանգվածային լրատվության միջոցների ներկայացուցիչները:

• Հավաքի կազմակերպիչը

1. Հավաքի կազմակերպիչ կարող է լինել հավաքին մասնակցելու իրավունք ունեցող յուրաքանչյուր ոք, ինչպես նաև ցանկացած իրավաբանական անձ։

2. Հավաքի կազմակերպիչը հավաքի ղեկավարն է։ Եթե հավաքը կազմակերպվում է իրավաբանական անձի կողմից, ապա հավաքի ղեկավարը իրավաբանական անձի ղեկավարն է։ Կազմակերպիչը կարող է հավաքի ղեկավարումը հանձնարարել այլ անձի։

3. Եթե հավաքի ղեկավարի պարտականությունները փաստացի իրականացնում է այլ անձ, ապա նա է կրում սույն օրենքով հավաքի ղեկավարի համար սահմանված իրավունքները և պարտականությունները։

• Հավաքներին մասնակցելու և հավաքներ կազմակերպելու սահմանափակումները

1. Սահմանադրական դատարանի անդամներն ու դատավորները, ինչպես նաև զինված ուժերում, ոստիկանությունում, ազգային անվտանգության, դատախազության մարմիններում ծառայողները հավաքներին մասնակցելիս պետք է քաղաքական չեզոքություն և զսպվածություն ցուցաբերեն։

2. Սույն հոդվածի 1-ին մասում նշված անձինք իրավունք չունեն կազմակերպելու այնպիսի հավաքներ, որոնք կարող են կասկածի տակ դնել իրենց քաղաքական չեզոքությունը։

3. Զինված ուժերում, ոստիկանությունում, ազգային անվտանգության, դատախազության մարմիններում ծառայողներն իրավունք չունեն հավաքին մասնակցելու ծառայողական համազգեստով։

4. Մինչև 14 տարեկան անձինք հավաք կարող են կազմակերպել միայն իրենց օրինական ներկայացուցիչների գրավոր համաձայնությամբ։

Առաջադրանքներ.
1. Ներկայացրե՛ք Ավատատիրական աստիճանակարգությունը:

Ավատատիրական պետություններում ինչպես նաև Մեծ Հայքի թագավորությունում, ավատատերերը աստիճանակարգվում էին՝ ավագից կրտսեր։ Սա նման էր մի բուրգի, որի գագաթին արքան  էր։

Արքային հաջորդող օղակն արքունիքն էր, որը սատարում էր թագավորին երկիրը կառավարելու հարցում։ Միապետն ուներ անսահմանափակ իրավունքներ իր կյանքի ու գույքի նկատմամբ։ Թագավորական հրովարտակներն ու հրամաններն օրենքի ուժ ունեին։ Թագավորն իրավունք ուներ պատերազմ հայտարարելու և հաշտություն կնքելու, դեսպանություններ ընդունելու ու բանակցելու այլ երկրների հետ։ Պետական կարևորություն ունեցող հարցերում թագավորը խորհրդակցել է երկրի մեծամեծ իշխանների ու կաթողիկոսի հետ, իսկ անհրաժեշտության դեպքերում՝ երկրի առաջ առաջացած կարևոր խնդիրների լուծման նպատակով, հրավիրել է աշխարհաժողովներ, որոնց մասնակցել են ոչ միայն նախարարներն ու հոգևորականությունը, շինականների ներկայացուցիչները։

Թագավորից ու արքունիքից հաջորդ աստիճանին աշխարհակալ նախարարներն էին՝ ծայրագավառների կալվածատերեր բդեշխները ու արքունի գործակալները։ Բդեշխներն իրավունք ունեին մի ոտքին կարմիր, իսկ մյուսին կանաչ կոշիկ հագնել. միայն արքան կարող էր հագնել կարմիր կոշիկներ։ Նախարարներն ունեին իրենց զինանշաններն ու դրոշները, իրենց տիրույթներում օժտված էին վարչական և դատական լայն իրավունքներով։ Նախարարական ընտանիքի կրտսեր անդամ սեպուհները տիրույթների նկատմամբ իրավունքներ չունեին։ Ավատատիրական իշխանությունները կամ նախարարությունները ժամանակի ընթացքում ձեռք էին բերել մեծ իրավունքներ, որոնք թագավորը, եթե նրանք պետական դավաճանություն չէին գործել, խախտել չէր կարող։ 

2. Ներկայացրե՛ք գործակալությունները և նրանց գործառույթները.

Գործառույթ	Գործակալություն	Ենթականեր	Տոհմ
Հազարապետություն	պետական հարկերի սահմանում և հավաքումը, պետական նշանակություն ունեցող աշխատանքների ղեկավարում	Հարկահավաքներ, արքունիք	Գնունիներ ապա Ամատունիներ
Սպարապետություն	արքունի և նախարարական հեծյալ ու հետևակ ուժերի հրամանատարություն՝ զորքերի գլխավոր հրամանատար թագավորի անմիջական հսկողության ներքո	բդեշխներ, նախարարական զորաջոկատների չորս սպարապետներ	Մամիկոնյաններ
Մարդապետություն	արքունի տիրույթների վերահսկում, արքունի գանձերի պահպանում, կանանոցի հսկողություն, թագաժառանգի խնամակալություն	սենեկապետեր	Մարդապետունիներ
Մաղխա	արքունական պահակազորի պարտականություն	10 հազարանոց թիկնապահ գունդ	Խորխոռունիներ
Թագադիր ասպետություն	արքունիքում պալատական արարողակարգի կատարման և նախարարների զբաղեցրած գահերի հերթականության հետևում,	—	Բագրատունիներ
Մեծ դատավարություն	եկեղեցական ժողովների միջոցով կանոնների և օրենքների սահմանում, միջնախարարական վեճերի լուծում	հոգևորական դաս	Գրիգոր Լուսավորչի տոհմ

The Internet is not only my life in a different way, but all my life I feel to play a big role in this era. Everyone helps with the internet, we know a lot of information, we use the internet to develop more, I think. I use social networks with the help of the Internet, I know more, which I think is not so good.

Ահա և տարին վերջանում է, և արդեն ժամանակն է ամփոփելու առաջին ուսումնական շրջանում իմ կատարած աշխատանքները: Այս տարի տեղափոխվելով ավագ դպրոց ես ավելի կատարելագործվեցի, սկսեցի մտածել ավելի հասուն մարդու նման: Ճիշտ է այս տարի շատ էին բարդությունները, և՛ վիրուսի հետ կապված, և՛ պատերազմի հետ կապված, կարելի է ասել այս տարին հաջողակ տարի չէր ոչոքիս համար: Տեղափոխվելով ավագ դպրոց ես ձեռք բերեցի նոր ընկերներ, լիովին նոր շրջապատ: Ճանաչեցի ավելի հասուն մտածելակերպով մարդկանց, ճանաչեցի նոր ուսուցիչներիս, նրանց նոր դասավանդելու ձևին: Կային ուսուցիչներ, որոնց անցած տարվանից ի վեր ճանաչում էի: Այս տարի ի տարբերություն անցած տարվա՝ մասնակցությունս ունեցա մի շարք տարբեր քննարկումների: Ընտրությանս գործունեության առարկան այս տարի ընտրել էի կինո-ֆոտո: Ասեմ, որ դասերը անչափ լավ և հետաքրքիր են անցնում, գնում ենք տարբեր վայրերում հետաքրքիր ֆոտոներ անելու: Փոքր ինչ ուզում եմ խոսել սովորական առարկաներից, օրինակ բնագիտական առարկաներից՝ քիմիայից և ֆիզիկայից, այս երկու առարկաներից տարվա սկզբից շատ ենք կաատրել փորձեր, որոնք իհարկե օգտակար է իմանալ: Պատմությունից խոսել ենք «Իմ գերդաստանը» տեմայից, որտեղ պատմում էինք մեր տոհմի մասին, մեր ազգանվան մասին և մեր գյուղի մասին: Դե ինչ այսքանով ավարտեմ, ցանկանում եմ ասել, որ իսկապես ավագ դպրոցն ինձ համար մեծ ընտանիք է: