1. Մեսրոպ Մաշտոցը և հայ գրերի գյուտը։ Հայ գրերի գյուտի նախապայմանները
2. Փավստոս Բուզանդ. աշխատությունը, «Արշակ և Շապուհ» հատվածը
3. Մովսես Խորենացի
4. «Հայկ և Բել» առասպել
5.  «Արա Գեղեցիկ և Շամիրամ» առասպել
6.  «Արտաշես և Սաթենիկ» առասպել
7. «Արտաշես և Արտավազդ» առասպել
8. «Սասունցի Դավիթ» էպոս
9.  «Սասունցի Դավիթ» էպոսի և Հովհաննես Թումանյանի համանուն պոեմի համեմատական բնութագիրը
10. Գրիգոր Նարեկացի
11. Նահապետ Քուչակ։ Հայրեններ
12. Սայաթ-Նովա
13. Խաչատուր Աբովյան։  «Վերք Հայաստանի» վեպի «Հառաջաբանը»
14. Պետրոս Դուրյան։
15. Եղիշե Չարենց
16. Մուրացանի «Հասարակաց որդեգիրը» պատմվածքը
17. Շիրվանզադեի «Արտիստը» պատմվածքը
18. Հովհաննես Թումանյան
19. Հովհաննես Թումանյանի «Փարվանա» բալլադը
20. Հովհաննես Թումանյանի «Թմկաբերդի առումը» պոեմը
21. Հովհաննես Թումանյանի քառյակները
22. Ավետիք Իսահակյան. «Սաադիի վերջին գարունը
23. Ավետիք Իսահակյան
24. Նար-Դոսի «Ես և նա» պատմվածքը
25. Գրիգոր Զոհրապի «Այրին» նովելը
26. Միսաք Մեծարենց
27. Վահան Տերյան
28. Եղիշե Չարենց
29. Դանիել Վարուժան
30. Դերենիկ Դեմիրճյանի «Ավելորդը» պատմվածքը
31. Ակսել Բակունցի «Սպիտակ ձին» պատմվածքը
32. Պարույր Սևակ
33. Հովհաննես Շիրազ
34. Համո Սահյան
35. Հրանտ Մաթևոսյան. «Կանաչ դաշտը» պատմվածքը
36. Վիլյամ Սարոյան. «Իմ սիրտը լեռներում է

1.- Ո՞ր  տարրերն են   ընդգրկված 5֊րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում…

N(ազոտ)

P(ֆոսֆոր)

V(վանադիում)

As(արսեն)

Nb(նիոբիում)

Sb(ծարիր)

Ta(տանտալ)

Bi(բիսմութ)

Db(դուբնիրում)

2.-Ո՞ր տարրի  մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված  ոչ մետաղական հատկությունները ազոտի՞.թե `ֆոսֆոր՞. ինչո՞ւ. …

Ֆոսֆորի մոտ ավելի ուժեղ արտահայտված է ոչ մետաղական հատկությունները, քանի որ ֆոսֆորի էլեկտրաբացասականությունը ավելի քիչ է:

3.- Ինչո՞ւ  են  ազոտը և ֆոսֆորը համարվում կենսական  տարրեր…

Կենսական տարրեր են կոչվում այն տարրերը, որոնք առաջացնում են բարդ օրգանական նյութեր և ապահովում են օրգանիզմների կենսագործունեությունը: Ազոտը և ֆոսֆորն ունեն այդպիսի հատկություններ և համարվում են կենսական տարր:

4.-Ի՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ  բույսերի աճման  համար…

Հարկավոր է ջուր, հող, արև և լավ պայմաններ:

5.- Ինչո՞ւ են  հողին տալիս  պարարտանյութեր, ինչպիսի՞ պարարտանյութեր գիտեք….

Պարարտանութը նյութ է, որը բույսը ավելի արագ է աճեցնում:

*6. Ւ՞նչ  է  պարարտանյութը….

Պարարտանյութեր, օրգանական, անօրգանական (հանքային) և կենսաբանական (հիմնականում բակտերիալ) նյութեր են, որոնք օգտագործվում են հողի հատկությունները և բույսերի սննդառությունը բարելավելու ու բերքատվությունը բարձրացնելու նպատակով։

Упражнение 1. Прочитайте предложения, вставляя союзы поэтому, потому что, так как.
1. Весь день мы сидели дома, потому что на улице шел дождь. 2. Вчера он не был в
бассейне. так как простудился. 3. Она очень любит балет, поэтому не пропускает ни одного
спектакля. 4. Я немного опоздал, так как зашел сфотографироваться. 5. Вечерние
прогулки улучшают сон, поэтому перед сном рекомендуется пройтись по свежему
воздуху. 6. Гормоны играют важную роль в организме, потому что они являются
причиной роста и развития. 7. Непременным условием жизнедеятельности
человека и животных является непрерывное движение крови в организме, так как
кровь обеспечивает нормальный обмен веществ. 8. Все пищеварительные ферменты вызывают растворение в воде исходных веществ, поэтому огромная роль в пищеварении принадлежит этим химическим веществам.

Упражнение 2. Трансформируйте придаточные предложения причины в придаточные следствия. Замените союзы потому что, так как союзом поэтому, делая необходимые изменения в порядке следствия частей предложения.
1. Он получил отличную оценку, так как без ошибок выполнил работу.
Он без ошибок выполнил работу, поэтому получил отличную оценку.
2. Студент добился больших успехов, так как много работал.
Студент много работал поэтому добился больших успехов.
3. Я не смог сделать домашнее задание, потому что не понял его.
Я не понял, поэтому не смог сделать домашнее задание.
4. Тренировки необходимо проводить систематически, так как их положительные результаты исчезают через 3-6 месяцев бездеятельности.
Положительные результаты тренировок исчезают через 3-6 месяцев бездеятельности, поэтому их необходимо проводить систематически.
5. Листья растений имеют зеленую окраску, так как их клетки содержат пигмент-хлорофилл.
Клетки листья растений содержат пигмент-хлорофилл, поэтому они имеют зеленую окраску.
6. Водород, кислород, углерод и азот являются основными элементами живого организма, так как они составляют около 97% его массы.
Водород, кислород, углерод и азот составляют около 97% массы живого организма, поэтому они являются его основными элементами.
7. Самое распространенное неорганическое соединение в живых организмах – это вода, потому что многоклеточные организмы на 80% состоят из нее.
Многоклеточные организмы на 80% состоят из воды, поэтому она самое распространенное неорганическое соединение в живых организмах.

“В чём заключается сила доброты? Приведи конкретные примеры”

Думаю, сила доброты зависит от характера человека. У людей очень разные личности. Я думаю, что у людей должно быть хоть немного того, что называется добротой. Я не могу сказать, от чего зависит сила добра, но я думаю, что это зависит от совершения добрых дел.

Մուտացիա

Մուտացիան գենոտիպի կայուն փոփոխությունն է որն իրականանում է արտաքին կամ ներքին միջավայրի ազդեցության տակ։ Մուտացիաները լինում են՝ ինքնաբուխ, առաջանում են ինքնաբերաբար օրգանիզմի ողջ կյանքի ընթացքում իր համար նորմալ շրջակա միջավայրի պայմանների դեպքում և աջակցված, գենոմի ժառանգվող փոփոխությունները, որոնք առաջանում են շրջակա միջավայրի ոչ բարենպաստ ազդեցության կամ արհեստական պայմաններում այս կամ այն մուտագեն ազդեցությունների արդյունում։ Մուտացիաների առաջացմանը հանգեցնող հիմնական պրոցեսներն են՝ ԴՆԹ-ների կրկնապատկումը, ԴՆԹ-ների վերականգնման խախտումները:

Մուտացիաների դասակարգում

Գոյություն ունեն մուտացիաների մի քանի դասակարգումներ՝ ըստ տարբեր չափանիշների․
գենոմային, քրոմոսոմային, գենային։

Գենոմային պոլիպլոիդիզացում

Օրգանիզմների կամ բջիջների առաջացում, որոնց գենոմը ներկայացված է քրոմոսոմների երկուսից ավել հավաքածուով և անեուպլոիդիացում` գապլոիդ հավաքածուին ոչ բազմապատիկ քրոմոսոմների թվի փոփոխություն։ Կախված քրոմոսոմային հավաքածուների ծագումից՝ պոլիպլոիդների մեջ տարբերում են՝ ալլոպոլիպլոիդներ, որոնք ունեն տարբեր տեսակի՝ հիբրիդացումից ստացված քրոմոսոմների ավաքածուներ, աուտոպոլիպլոիդներ, որոնց մոտ տեղի է ունենում սեփական գենոմի քրոմոսոմների թվի ավելացում n անգամ։

Քրոմոսոմային մուտացիա

Այդ ժամանակ տեղի են ունենում առանձին քրոմոսոմների կառուցվածքի խոշոր փոփոխություներ։ Այդ դեպքում դիտվում է մեկ կամ մի քանի քրոմոսոմների գենետիկական նյութի կորուստ  կամ կրկնապատկում, ինչպես նաև առանձին քրոմոսոմների հատվածների կողմնորոշման փոփոխություն, և գենետիկական նյութի տեղափոխություն մեկ քրոմոսոմից մյուսի վրա: Գենային մակարդակով ԴՆԹ-ի սկզբնական կառուցվածքի փոփոխությունները մուտացիայի ազդեցության տակ նվազ նշանակալից են, քան քրոմոսոմային մուտացիաների դեքում, սակայն գենային մուտացիաերը առավել հաճախ են հանդիպում։

Գենային մուտացիա

Դրա արդյունքում տեղի են ունենում մեկ կամ մի քանի նուկլեոտիդների փոփոխություններ, դելեցիաներ, ներդրումներ և տրանսլոկացիաներ, դուպլիկացիաներ և ինվերսիաներ՝ գեների տարբեր հատվածներում, այն դեպքում, երբ մուտացիայի ազդեցության տակ փոփոխվում է միայն մեկ նուկլեոտիդ, ապա խոսքը կետային մուտացիաների մասին է։ Քանի որ ԴՆԹ-ի կազմի մեջ մտնում են միայն երկու տիպի ազոտային միացություն ներ` պուրիններ և պիրիմիդիններ, ապա հիմքերի փոփոխությամբ բոլոր կետային մուտացիաները բաժանվում են երկու դասի՝ տրանզիցիա և տրանսվերսիա։

Մուտացիաների հետևանքները բջջի և օրգանիզմի համար

 Մուտացիաները, որոնք վատթարացնում են բջջի գործունեությունը բազմաբջիջ օրգանիզմում, հաճախ հանգեցնում են բջջի վերացմանը։ Եթե ներքին և արտաքին բջջային մեխանիզմները չեն հայտնաբերել մուտացիան և բջիջը անցել է բաժանումը, ապա մուտանտային գենը փոխանցվում է բջջի բոլոր սերունդներին, և առավել հաճախ հանգեցնում նրան, որ բոլոր այդ բջիջները սկսում են այլ կերպ գործել։ Բարդ բազմաբջիջ օրգանիզմի սոմատիկ բջիջների մուտացիան կարող է բերել չարորակ կամ լավորակ նորագոյացությունների, սեռական բջջում՝ սերնդի ամբողջ օրգանիզմի հատկությունների փոփոխություն։ Գոյատևման հաստատուն պայմաններում առանձնյակներից շատերն ունեն օպտիմալին մոտ գենոտիպ, իսկ մուտացիաներն առաջացնում են օրգանիզմի գործառույթների խախտում, նվազեցնում նրա հարմարվածությունը և կարող են բերել առանձնյակի մահվան։ Սակայն, շատ հազվադեպ մուտացիան կարող է նպաստել օրգանիզմի մոտ օգտակար հատկանիշների առաջացմանը, և այդ դեպքում մուտացիաները շրջակա միջավայրին հարմարվելու միջոցներ են ձեռք բերում և համապատասխանաբար կոչվում են հարմարվողական։

Մուտացիաների դերն էվոլյուցիոն պրոցեսում

Գոյության պայմանների զգալի փոփոխության դեպքում այն մուտացիաները, որոնք ավելի վաղ վնասակար էին, կարող են դառնալ օգտակար։ Այսպես՝ մուտացիաները բնական ընտրության նյութ են։ Մելանիստ մուտանտներն առաջին անգամ գիտնականների կողմից հայտնաբերվել էին կեչու թրթուրի պոպուլյացիաներում 19-րդ դարի կեսերին Անգլիայում՝ իրենց բնորոշ առավել բաց գունավորում ունեցող առանձնայակների մեջ։ Մուգ գունավորումն առաջ է եկել մեկ գենի մուտացիայի արդյունքում։ Թիթեռներն իրենց օրն անցկացնում են ծառերի բների և ճյուղերի վրա, որոնք սովորաբար ծածկված են քարաքոսներով, որոնց հիմնագույնի վրա գորշ գունավորումը քողարկող է։ Մթնոլորտի աղտոտմամբ ուղեկցվող արդյունաբերական հեղափոխության արդյունքում քարաքոսները մահացան, իսկ կեչիների բաց գունավորում ունեցող բները ծածկվեցին մրով։ Արդյունքում 20-րդ դարի կեսերին արդյունաբերական շրջաններում մուգ գունավորումը գրեթե ամբողջությամբ դուրս մղեց բացին։ Ապացուցված էր, որ սև ձևի գերադասելի գոյատևման գլխավոր պատճառը թռչունների գիշատչ դերն է, որոնք աղտոտված վայրերում ընտրողաբար ուտում էին բաց գունավորում ունեցող թիթեռներին։

Դարվինի էվոլյուցիոն տեսություն

Դարվինը բացահայտեց էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերը, որոնցով բացատրեց տեսակառաջացումը։ Էվոլյուցիայի շարժիչ ուժերն են՝ փոփոխականությունը, ժառանգականությունը, բնական ընտրությունը: Դարվինը գտնում էր, որ բոլոր կենդանի օրգանիզմները օժտված են փոփոխականության հատկությամբ և ըստ որի տարբերում էր փոփոխականության 3 ձև` որոշակի, խմբակային կամ ոչ ժառանգական, անորոշ, անհատական կամ ժառանգական, հարաբերակցական:

Գոյության կռիվ, բնական ընտրություն, օրգանիզմների հարմարվածությունը արտաքին միջավայրին:

Տարբերվում է գոյության կռվի երեք տեսակ ներտեսակային, միջտեսակային և կռիվ անօրգանական աշխարհի անբարենպաստ պայմանների դեմ:   Ներտեսակային կռիվը ամենատարածվածն է և տեղի է ունենում նույն տեսակի կենդանիների միջև: Դրանք կռվում են եգի, տարածքի և սննդի համար:    Միջտեսակայինը կռիվն է տարբեր տեսակների պատկանող կենդանիների միջև: Գոյություն ունի պայքար անբարենպաստ պայմանների դեմ ևս: Դարվինն ասել է, որ Անգլիայում ցրտաշունչ ձմեռվա ընթացքում սատկել են թռչունների 80 %-ը: Նրանք չեն կարողացել պայքարել:
Արհեստական ընտրություն: Ըստ Դարվինի ընտանի կենդանիները հարմարվել են մարդուն այսինքն պարդը ստեղծել է արհեստական ընտրություն և վարժեցնելով կենդանուն առաջացրել է նոր ցեղատեսակ:

Բնական ընտրություն: Դարվինը նկատեց, որ միևնույն տեսակի առաձնյակներում ևս նկատվում է կենդանի օրգանիզմների տարբերություն: Նա հասկացավ, որ նոր ծնված կենդանիների մի մասը, որ առավել հարմարված էր ոչնչացնում են չհարմարվածներին: Սա անվանվեց բնական ընտրություն:

Շարժական ընտրությունը արտաքին միջավայրի փոփոխությունից կախված առաձնյակի փոփոխությունն է: Երբ արդյունաբերական փոշու պատճառով ծառերը սևացան սև թիթեռների քանակը աճեց, քանի որ դրանք ծառերի սև բների վրա չէին երևում ու դրանց որսալը դժվար էր:

Կայունացող ընտրությունը գործում է միջավայրի հաստատուն պայմաններում և ամրապտդում է օրգանիզմի ձեռք բերած օգտակար հատկանիշները:

Տեսակ, պոպուլյացիա, էվոլյուցիայի գլխավոր ուղիները՝ արոմորֆոզ, իդեոադապտացիա, ընդհանուր դեգեներացիա:

Էվոլյուցիայի գլխավոր ուղիներն են արոմորֆոզները, իդիոդապտացիաները և ընդհանուր դեգեներացիաները, որոնք հանգեցնում են կենդանաբանական առաջադիմության՝ այսինքն մեծանում է տվյալ տեսակի առանձնասենյակների թվաքանակը, ընդարձակում է արեալը, առաջանում են նոր պոպուլյացիաներ:
Արոմորֆոզ: Արոմորֆոզներն այնպիսի էվոլյուցիոն փոփոխություններ են, որոնք օրգանիզմները տանում են դեպի կազմավորվածության ընդհանուր վերելք, բարդացնում նրանց կառուցվածքը, բարձրացնում կենսագործոնեության ուժգնությունը:
Օրգանական աշխարհի էվոլյուցիայի վաղ փուլերի խոշոր արոմորֆոզներ են՝ բույսերի ֆոտոսինթեզի գործընթացի առաջացումը, օրգանիզմների՝ սեռական ճանապարհով բազմացումը, ներքին բեղմնավորումն և հայտ գալը: Բույսերի զարգացման մեջ խոշոր արոմորֆոզ էր սպորներով բազմացումից սերմերով բազմացման անցնելը: Ողնաշարավոր կենդանիների զարգացման ընթացքում խոշոր արոմորֆոզների էին քորդայի, խռիկային և թոքային շնչառության, հնգամատ տիպի վերջույթների առաջացումը և այլն: Արոմորֆոզը Գոյության կռվում նշանակալից առավելություններ է տալիս օրգանիզմին, հնարավորություն ընձեռում նրան հարմարվելու նոր միջավայրին, օժանդակում է պոպուլյացիաներում գոյատևման բարձրացման և մահացության իջեցմանը:

Նախագծի բովանդակությունը * 5֊րդ խմբի գլխավոր. ենթախմբի տարրերի ընդհանուր բնութագիրը։

*Ազոտ և ֆոսֆոր տարրերի ատոմների կառուցվածքը։

Ազոտ քիմիական նշանը՝ N, ազոտը պարբերական աղյուսակում 5-րդ խմբի 7–րդ տարրն է, քիմիական ատոմային թիվը՝ 7-ն է, ազոտի ատոմային զանգվածը՝ 14.0067:

Ֆոսֆորի նշանը P։ Ֆոսֆորը գտնվում է տարրերի պարբերական համակարգի 3-րդ պարբերության 5-րդ խմբի տարր։ Կարգահամարը՝ 15 իսկ ատոմական զանգվածը՝ 30,97376։

*Ազոտ. ազոտի օքսիդները. ազոտական թթուն և նրա աղերը։

Ազոտի օքսիդներ անօրգանական միացություններ են, ազոտի և թթվածնի միացությամբ։ Թթվածնի հետ ազոտն առաջացնում է 6 կայուն միացություն։ Ազոտի բոլոր օքսիդները սովորական պայմաններում գազեր են բացի N2O5 անգույն բյուրեղական նյութ է։

Ազոտական թթուն գրգռող հոտով, հեղձուցիչ, սուր հոտով, անգույն, օդում ծխացող հեղուկ է։ Ուժեղ թթու է և օժտված թթուներին բնորոշ հատկություններով։ Փոխազդում է հիմնային օքսիդների, հիմքերի, աղերի, ամոնիակի հետ։ Ազոտական թթուն ուժեղ օքսիդիչ է:

Ոսկին և պլատինային շարքի մետաղները չեն փոխազդում ազոտական թթվի հետ ոչ մի խտության դեպքում։ Որպես ուժեղ թթու ազոտական թթուն փոխազդում է՝

*Ֆոսֆորի պարզ նյութերը` կարմիր և սպիտակ ֆոսֆոր։ Օրթոֆոսֆորական թթուն և նրա աղեը։

Սպիտակ ֆոսֆորը անգույն, դեղնավուն բյուրեղային նյութ է, որը փայլում է մթության մեջ: Ֆոսֆորի խտությունը 1,83 գ / սմ 3 է: Չի լուծվում ջրի մեջ, այն լավ լուծելի է ածխածնի դիսուլֆիդում: Ունի բնորոշ սխտորի հոտ: Սպիտակ ֆոսֆորի մոլեկուլներն ունեն բյուրեղային վանդակ, որի հանգույցներում կա Պ 4 մոլեկուլ ՝ տետրադեդրոնի տեսքով:Սպիտակ ֆոսֆորը թունավոր է և դժվար բուժիչ այրվածքներ է տալիս:

Կարմիր ֆոսֆորը մուգ կարմիր գույնի փոշոտ նյութ է, առանց հոտի, չի լուծարվում ջրի և ածխածնի դիսուլֆիդում, չի փայլում: Վառման ջերմաստիճանը 260 ° C, խտությունը 2.3 գ / սմ 3: Կարմիր ֆոսֆորը մի քանի ալոտոպային փոփոխությունների խառնուրդ է, որոնք տարբերվում են գույնով (կարմրուկից մինչև մանուշակագույն): Կարմիր ֆոսֆորի հատկությունները կախված են դրա արտադրության պայմաններից: Թունավոր չէ:

Օրթոֆոսֆորական թթուն միջին ուժի անօրգանական թթու է, քիմիական բանաձևն է H3PO4, այն ստանդարտ պայմաններում իրենից ներկայացնում է անգույն հիդրոսկոպիկ բյուրեղներ։ 213 °C ջերմաստրճանից բարձր ջերմաստիճանում փոխակերպվում է պիրոֆոսֆորական թթվի H4P2O7։ Ջրում լավ լուծելի է։ Անգույն, անհոտ հեղուկ է։

• Ազոտական և ֆոսֆորական պարարտանյութեր։

Ազոտական պարարտանյութեր, հողի մեջ են մտցնում բերքառատության համար։ Հանքային ազոտային պարարտանյութերի թվին են պատկանում ամիդային, ամոնիակային և նիտրատային պարարտանյութերը։ Ազոտային պարարտանյութերը հիմնականում ստանում են սինթետիկ ամոնիակից։ Ազոտի միացությունների պատճառով հաճախ սահմանափակում է մշակաբույսերի աճը և դրա համար էլ ազոտային պարարտանյութերն ունեն մեծ դրական ազդեցություն։

Ֆոսֆորային պարարտանյութեր, հողի մեջ են մտցնում բերքառատության համար։ Ֆոսֆորի պակասի կամ բացակայության պայմաններում բույսերը ի վիճակի չեն աճելու նորմալ եղանակով։ Հողում ֆոսֆորի քիչ քանակությունը ազդում է հատկապես հացահատիկային բույսերի բերքի վրա։ Տարբերակված են ֆոսֆոր պարունակող պարարտանյութերի մի քանի տեսակներ

*»Ընտանեկան դպրոցի» հարցեր.

1. Ի՞նչ. պայմաններ են անհրաժեշտ բույսերի. աճման համար…

Քանի որ գիտենք, որ սերմի զարգացման ու հասունացման համար անհրաժեշտ են 16 տարբեր տարրեր: Այդ տարրերից երեքը՝ ածխածինը, թթվածինն ու ջրածինը, բույսերը ստանում անմիջապես շրջակա միջավայրից, իսկ մնացած 13 պետք է ապահովվեն հողի, պարարտանյութերի կամ զանազան օրգանական նյութերի միջոցով:

2. Ինչո՞ւ են ազոտը և ֆոսֆորը համարվում կենսական տարրեր. ..

Ազոտը կենսական տարր է, բայց ազոտն առկա է բոլոր կենդանի օրգանիզմներում և հանդիսանում է կարևորագույն բիոգենային տարրը։ Ազոտի պինդ մասի զանգվածի 1-3%-ը։ Իսկ ֆոսֆորը բնության մեջ տարածված տարր է, կազմում է երկրակեղևի զանգվածի 9,3․10−2%։

3. Ինչո՞ւ են հողին տալիս պարարտանյութեր…..

Նախ ֆոսֆորի պակասի դեպքում բույսերի բնականոն աճը խաթարվում է։ Հողում ֆոսֆոր անբավարար քանակությունը հատկապես ազդում է հացահատիկային մշակաբույսերի վրա։ Ասեմ նաև, որ Ֆոսֆոր պարունակող պարարտանյութերը լինում են տարբեր։

4. Ի՞նչ է «Նիտրատային աղետը «…

Նիտրատներն 1970-ականներին որպես պարարտանյութ մեծ քանակությամբ օգտագործվել էին, որն էլ տարբեր երկրներու պատճառ էր դարձել հանելուկային թունավորումների: Ահա՛ թե ինչու նիտրատներ պարունակող սննդամթերքներով զանգվածային թունավորումներ անվանվեցին նիտրատային աղետ:

Ջրի կամ սննդամթերքի հետ մարդու օրգանիզմ թափանցելով՝ նիտրատները փոխարկվում են նիտրատների, որոնք ավելի վտանգավոր միացություններ են, քանի որ փոխազդում են արյան հեմոգլոբինի հետ: Որպես արդյունք՝ արյան կարմիր բջիջները էրիտրոցիտները, կորցնուկ են թոքերից դեպի հյուսվածքները:

Թեմատիկ հարցեր և վարժություններ.

*1. Ո՞ր տարրերն են ընդգրկված 5֊րդ խմբի գլխավոր ենթախմբում…

Ազոտ՝ N, ֆոսֆորˋ P, արսենˋ As, ծարիր՝ Sb և բիսմութˋ Bi, տարրերը։

*2. Ո՞ր տարրի մոտ է ավելի ուժեղ արտահայտված ոչ մետաղական հատկությունները ազոտի՞.թե `ֆոսֆոր՞. ինչո՞ւ. ..

*3. Ազոտը և ֆոսֆորը համարվում են կենսական տարրեր. ինչո՞ւ. …

Ազոտը և ֆոսֆորը հաարվում են կենսական տարրեր,որովհետև կենսական տարրեր են կոչվում այն տարրերը, որոնք առաջացնում են բարդ օրգանական նյութեր, որոնք էլ ապահովում են օրգանիզմների կենսագործունեությունը։ Իսկ ազոտը և ֆոսֆորն ունեն այդ հատկությունները։

*4. Ւ՞նչ պայմաններ են անհրաժեշտ. բույսի աճի համար….

Բույսի աճի համար անհրաժեշտ է բարենպաստ պայմաններով միջավայր, անհրաժեշտ է լավ հող, ջուր, և հարկավոր լավ լուսավորություն

*5. Ւ՞նչ է պարարտանյութը. ինչպիսի՞ պարարտանյութեր գիտեք….

Պարարտանութը այն է, որը բույսին օգնում է աճել ավելի լավ պայմաններում և ապահովում է բույսի արագ աճը: