Բնության մեջ նոր տեսակների առաջացումն էվոլյուցիոն գործընթացի կարևորագույն փուլ է: Իսկ ի՞նչ է տեսակը: Տեսակ է համարվում այնպիսի առանձնյակների ամբողջությունը, որոնք ունեն ձևաբանական, ֆիզիոլոգիական և այլ կենսաբանական առանձնահատկությունների ժառանգական նմանություն, ազատ խաչասերվում և բեղուն սերունդ են տալիս, հարմարված են կյանքի որոշակի պայմաններին և բնության մեջ գրավում են որոշակի տարածք՝ արեալ: Տեսակներին իրարից տարբերվում են որոշակի հատկանիշներով, որոնք կոչվում են տեսակի չափանիշներ: Դրանք՝ են ձևաբանական, գենետիկական, ֆիզիոլոգիական կենսաքիմիյական, էկոլոգիական, աշխարհագրական: Տեսակի պատկանեկիությունը որոշելու համար բավական չէ դիտարկել որևէ մեկ կամ երկու չափանիշ միայն դրանից ամբողջությունը կարող է ճշգրիտ բնութագրել տեսակը:

Կենսաբանական փոխհարաբերություններ, տեսակի ներսում և տեսակից դուրս կենդանի օրգանիզմների միջև հարաբերությունների ձևերի և տեսակների ամբողջությունը:

Կենսաբանորեն առանձնացվում են կենդանի օրգանիզմների և վիրուսների միջև փոխհարաբերությունների հետևյալ տեսակները՝

• + Դրական, երբ փոխհարաբերությունների մեջ գտնվող տեսակներից մեկը ստանում է օգուտ՝ մյուս տեսակի հաշվին:
• − Բացասական, երբ փոխհարաբերությունների մեջ գտնվող տեսակներից մեկը ստանում է վնաս՝ մյուս տեսակի հաշվին:
• 0 Չեզոք, երբ փոխհարաբերությունների մեջ գտնվող տեսակներից ոչ մեկ օգուտ կամ վնաս չի ստանում՝ մնալով սկզբնական կարգավիճակում:

Երկու օրգանիզմների միջև փոխհարաբերությունների փոխօգտակար, փոխշահավետ հարաբերությունը կոչվում է սիմբիոզ կամ համակեցություն:

Սիմբիոզ: Երկու կամ ավելի կենսաբանակն տեսակների միջև փակ և հաճախ՝ երկարատև փոխազդեցությունը։ 1877 թ. Ալբերտ Ֆրանկը գործածել է բացատրելու համար քարաքոսների փոխադարձ կապը։ 1879 թ. գերմանացի սնկաբան Հայնրիխ դե Բարին այդ բառը սահմանել է որպես՝ «տարբեր օրգանիզմների համատեղ ապրելը»։ Սովորաբար, տեսակների համար այդ կապը լինում է փոխշահավետ։
Սիմբիոզի ամենահայտնի օրինակներից է միջատների միջոցով բույսերի ծաղիկների փոշոտումը, որի ընթացքում միջատների սնվում են նեկտարով։

Նման փոխհարաբերություններ սովորաբար հանդիպում են համակեցություններում, որպես կանոն, գոյություն ունեն միմյանց հետ սննդային շղթայով կապված կամ գոյության ընդհանուր միջավայրում ապրող օրգանիզմների միջև։ Սիմբիոտիկ օրգանիզմները հաճախ բնորոշվում են հակադիր վարքագծային հատկություններով։ Եթե դրանցից մեկը շարժունակ է, ապա մյուսը, որպես կանոն, վարում է պասիվ կենսակերպ, եթե մեկը օժտված է հարձակման կամ պաշտպանողական հարմարանքներով, ապա մյուսը զուրկ է լինում դրանցից։ Սակայն նման փոխհարաբերությունները միշտ չէ որ լինում են փոխօգտակար։ Այսպիսով, սիմբիոզի, տարբեր տեսակների համատեղ գոյության հետևանքով ձևավորվում են փոխհարաբերությունների տարբեր ձևեր, որոնց դեպքում երկու տեսակներն էլ, կամ դրանցից մեկը օգուտ են ստանում։
Սիմբիոզի առավել տարածված ձևեր են կոոպերացիան, կոմենսալիզմը, ամենսալիզմը, մուտուալիզմը և մակաբուծությունը։

Հոդված 25. Ֆիզիկական եւ հոգեկան անձեռնմխելիության իրավունքը

1. Յուրաքանչյուր ոք ունի ֆիզիկական եւ հոգեկան անձեռնմխելիության իրավունք:

Այո յուրաքանչյուր մարդ ունի այդ իրավունքը, եթե տվյալ անձը կատարել է որևէ հանցանք, որը ապացուցված չէ, ապա իրավունք չունեն քործ հարուցել անձի վրա:

2. Ֆիզիկական եւ հոգեկան անձեռնմխելիության իրավունքը կարող է սահմանափակվել միայն օրենքով՝ պետական անվտանգության, հանցագործությունների կանխման կամ բացահայտման, հասարակական կարգի, առողջության եւ բարոյականության կամ այլոց հիմնական իրավունքների եւ ազատությունների պաշտպանության նպատակով:

Կարծում եմ այո հենց այս նպատակներով է անձեռնմխելիության իրավունքը սահմանափակվել:

3. Բժշկության եւ կենսաբանության ոլորտներում մասնավորապես արգելվում են եվգենիկական փորձերը, մարդու օրգաններն ու հյուսվածքները շահույթի աղբյուր դարձնելը, մարդու վերարտադրողական կլոնավորումը:

Միանշանակ այո համաձայն եմ այս կետի հետ, որովհետև ճիշտ չէ կենդանի էակին ներարկել բժշկական դեղեր, որոնք դեռևս պատրաստ չեն բուժումների համար:

4. Ոչ ոք չի կարող առանց իր ազատ եւ հստակ արտահայտած համաձայնության ենթարկվել գիտական, բժշկական կամ այլ փորձերի: Մարդը նախապես տեղեկացվում է նման փորձերի հնարավոր հետեւանքների մասին:

Այո պետք է մարդ համաձայնության գա նմանատիպ պատվաստումներ ստանալուց առաջ և տեղեկացած լինի պատվաստանյութի մասին:

Հոդված 22

Յուրաքանչյուր քաղաքացի ունի Հանրապետության տարածքում ազատ տեղաշարժվելու և բնակավայր ընտրելու իրավունք:

Յուրաքանչյուր ոք ունի Հանրապետությունից դուրս գալու իրավունք:

Յուրաքանչյուր քաղաքացի ունի Հանրապետություն վերադառնալու իրավունք:

Այս երեք հարցերին միանգամից կարող եմ պատասխանել այո: Յուրաքանչյուր անձ ունի իրավունք լքելու իր երկիրը, վերադառնալու իր երկիր և ունի Հանրապետության տարածքում ազատ տեղաշարժվելու և բնակավայր ընտրելու իրավունք:

Հոդված 23. Մարդու արժանապատվությունը

Մարդու արժանապատվությունն անխախտելի է:

Կարծում եմ ոչ, որովհետև կարող է յուրաքանչյուր մարդ խախտել իր արժանապատվությունը անգամ չգիտակցելով, կամ գիտակցելով, բայց չշարունակել ուղղել այն։

Հոդված 24. Կյանքի իրավունքը

1. Յուրաքանչյուր ոք ունի կյանքի իրավունք:

Միանշանակ այո, որովհետև յուրաքանչյուրը ունի ապրելու, կյանք ունենալու, գոյատևելու իրավունք, եթե ծայրահեղ դեպքեր չի պատահել տվյալ անձի հետ։

1. Ոչ ոք չի կարող կամայականորեն զրկվել կյանքից։

Կարող է։ Ինչու՞, որովհետև կան մարդիկ ովքեր ցանկություն են ունենում լինել ինքնասպան, կամ շանտաժի դեպքում զրկվել կյանքից և նմանատիպ այլ բաներ։ Բայց կարծում եմ, որ սովորական մարդը ով բացարձակ չունի խնդիր հոգեկան աշխարհի հետ, չի կարող ինքնասպան լինել, կամ ինչպես ասում են կամայականորեն զրկվել կյանքից։

1. Ոչ ոք չի կարող դատապարտվել կամ ենթարկվել մահապատժի:

Այն ժամանակներում կան երկրներ, որոնք սահմանում էին նմանատիպ պատիժներ, բայց այս 21-րդ դարում կարծում եմ դա ֆանտաստիկ արարք է, և սխալ է նմանատիպ պատիժներ սահմանել մեր ժամանակներում։

Արտաքին ազդակների ներգործություն: Հյուսվածքների վնասվածքը որն առաջանում է բարձր ջերմության /հեղուկ գոլրշի/ էլեկտրական հոսանքի, քիմիական նյութերի կամ ճառագայթների ազդեցության հետևանքով, կոչվում է այրվածք: Համապատասխանաբար տարբերում ենք ջերմային, քիմիական, էլեկտրական այրվածքներ: Այրվածքի խորությունը, աստիճանը, տարածությունըպայմանավորված ենաղդակի տեսակով և ազդման ժամանակամիջոցով: Ըստ հյուսվածքների վնասման խորության տարբերում ենք այրվածքների 4 աստիճան:Առաջին աստիճանի այրվածք – առաջանում է արևից, տաք հեղուկից, գոլորշուց: Վնասվում է վերնամաշկը, լինում է կարմրություն, թեթև այտուց, այրող ցավ, երբեմն` քոր: Ինֆեկցիայի վտանգ չկա:Երկրորդ աստիճանի այրվածք – առաջանում է արևից, տաք հեղուկներից, կրակից, քիմիական նյութերից: Վնասվում են վերնամաշկը և մաշկը: Վերնամաշկը շերտազատվում է մաշկից և գոյանում են բշտեր, որոնք լինում են տարբեր չափսերի` գնդասեղի գլխիկից մինչև բռունցքի չափ: Բշտերը, սովորաբար առաջանում են այրվածքից անմիջապես հետո: 2-րդ աստիճանի այրվածքների ժամանակ ցավն ավելի սաստիկ է:Երրորդ և չորրորդ աստիճանի այրվածքներ – առաջանում են հրդեհից, եռացրած հեղուկներից, էլեկտրական հոսանքից, շիկացած մետաղներից, քիմիական նյութերից: Վնասվում են մաշկը, ճարպային և մկանային հյուսվածքները, ընդհուպ մինչև ոսկրային հյուսվածքը: Մեռած հյուսվածքները ունեն մուգ, գորշ սև գույն:Այրվածքի ծանրության գնահատականը,աստիճանը որոշելու համար բացի այրվածքի աստիճանից հաշվի է առնվում այրվածքի մակերեսը և տեղակայումը:Այրվածքի մակերեսը հաշվում ենք 9-ի եղանակով:Գլուխ և պարանոց`9%Կրծքավանդակի հետին մակերես`9+9=18%Վերին վերջույթ`9+9=18%Ստորին վերջույթ`9+9+9+9=36%Առաջին օգնություն1.Հեռացնել այրվածքի պատճառը2.Հագուստը հեռացնել այրված մասից3.Սառը թրջոց դնել այրված մակերեսի վրա4.Այրվածքի մակերեսին չի կարելի քսել տնական միջոցներ5.Բշտերը ծակել,կտրել չի կարելի:Եթե այրվածքի մակերեսը մեծ է,ապա ծածկել սավանով,իսկ եթե փոքր է`վիրակապել:6.Այրվածքային հիվանդության ժամանակ ,քանի որ ցավը սաստիկ է,ցավազրկում ենք և տալիս ենք շատ հեղուկներ:

Այն, ինչ հիմա կպատմեմ, կարծում եմ կհետաքրքրի բոլոր այն ընթերցողներին, որոնց չափազանց հետաքրքրում է կրթահամալիրի մեր ուսումնական  ճամփորդությունները։ Կրթահամալիրի ուսուցիչների և սաների հետ այնքան էլ շատ չեմ ճամփորդել, բայց երբ ճամփորդել եմ, ունեցել եմ միայն լավ տպավորություններ և լավ հիշողություններ, իսկ այս ճամփորդությունը բացառություն չէ․․․արդեն իսկ ունեմ ֆանտաստիկ լավ, հիանալի հիշողություններ․․․Դվին հնավայրը հիանալի մի վայր է, որտեղ կարող եք տեսնել պատմության բազմաթիվ վկայություններ, բազմաթիվ հիշողություններ, պատմամշակութային կառույցներ և մի շարք այլ հնություններ։ Այո՛, ինչպես տեսնում եք, մեր ճամփորդության ուղին եղել է դեպի պատմական մայրաքաղաք Դվին, որտեղ գնացինք պատմության մեր շատ սիրելի ուսուցիչ ընկեր Վարդանի հետ։ Տեղ հասնելուն պես մենք ծանոթացանք երիտասարդ հնագետ պարոն Համազասպի հետ, ում կարճ դիմում էինք պարոն Համիկ։ Պարոն Համիկը մեզ հետ ծանոթությունից հետո խմբին ուղեկցեց դեպի Դվինի հին Շուկայի տարածք, որտեղ ներկայումս իրականացվում են մաքրման և բարեկարգման աշխատանքներ, որին մենք նույնպես մասնակից դարձանք։ Տարածքի մաքրման աշխատանքներից հետո գնացինք Դվինի կենտրոնական տարածք, որտեղ իրականացվում էին վերականգնման աշխատանքներ։ Հնագետ Համիկը մեզ պատմեց Դվին քաղաքի և հնավայրի մասին, մանրամասն ներկայացրեց տարածքի վերականգնման աշխատանքների ընթացքը։ Դվինի տարածքում երկար քայլելուց և ուսումնասիրելուց հետո մենք ուղևորվեցինք դեպի Վերին Դվին գյուղ, որտեղ ապրում են հիմնականում ասորիներ, ովքեր կազմում են գյուղի բնակչության 90 տոկոսը։ Նախ ասորական համայնքում հյուրընկալվեցինք ասորի մի ընտանիքում, որտեղ ունեցանք հետաքրքիր զրույց, լսեցինք նաև ասորերեն։ Այնուհետև գնացինք ասորական եկեղեցի, որտեղ տեր հայրը մանրամասն ներկայացրեց ինչպես եկեղեցու, այնպես էլ համայնքի պատմությունը, խոսեց դպրոցում ասորերենի ուսուցման մասին, որը հենց տեր հայրն է դասավանդում, նաև նշեց, որ համայնքն ունի շուրջ 200 տարվա պատմություն, քանի որ ասորիները Հայաստան են եկել 1826 թվականին՝ Իրաքից։ Եկեղեցում մեզ հետ էին նաև ասորական «Աթուռ» պարային համույթի սաները, որոնց հետ քայլքով գնացինք գյուղի մշակույթի տուն, որտեղ իրականացրեցինք շատ հավես պարուսուցում՝ ասորիների պարային համույթի ղեկավար ընկեր Արմանի և մեր սիրելի երաժիշտ ընկեր Սեդայի կազմակերպմամբ։ Մենք ծանոթացանք իրենց ազգային պարերին, իսկ իրենք՝ մեր ազգային պարերին, իսկ վերջում ունեցանք նաև միասնական պարերգ։ Ասորի մեր ընկերները կազմակերպել էին նաև հյուրասիրություն, որի համար շատ շնորհակալ ենք նրանց։ Այս ամենն ավարտելուց հետո մենք նաև հյուրընկալվեցինք համայնքի կին ղեկավարի մոտ, ում հետ ունեցանք կարճ, բայց հետաքրքիր զրույց։ Նա իր խոսքում նշեց, որ «չնայած մենք ասորի ենք, բայց մենք բացարձակ չենք տարբերվում հայերից, և մեր մշակույթները միմյանց շատ նման են, սիրում ենք հայերին և Հայաստանը և մեծ ցավ ենք ապրել  վերջին՝ 2020-ի պատերազմական իրադարձությունների համար, որին մասնակցել է նաև մեր՝ ասորական համայնքը, ունեցել ենք նաև 9 զոհ, որը մեր փոքրաթիվ համայնքի համար բավականին մեծ կորուստ է»։ Հաճելի զրույցից հետո, միմյանց հրաժեշտ տալով, շարժվեցինք դեպի Երևան՝ մեծ ու հիանալի տպավորություններով․․․

Դվինի հնավայրի աշխատանքների մասին։

Հայաստանի պատմական մայրաքաղաքներից մեկում՝ Դվինում, 2020 թվականի դեկտեմբեր ամսից սկսվել են հնագիտական հուշարձանների մասնակի ամրակայման և վերականգնման աշխատանքները, որոնք իրականացնում է Հայաստանի տարածքային զարգացման հիմնադրամը՝ Համաշխարհային բանկի համաֆինանսավորմամբ։ Նախագծում արդեն ներդրվել է ավելի քան 120 միլիոն դրամ։Կառավարությունը պլանավորում է Դվին մայրաքաղաք-հուշարձանը դարձնել Հայաստանի գլխավոր տուրիստական վայրերից մեկը։«Հետքը» զրուցել է Դվինի վերականգնողական աշխատանքների գլխավոր ճարտարապետ Հովհաննես Սանամյանի հետ։ -Արդեն մի քանի ամիս է, ինչ Դվինում սկսվել են Սուրբ Գրիգոր Կաթողիկե եկեղեցու, 5-րդ և 7-րդ դարի կաթողիկոսական առաջին և երկրորդ պալատների ամրակայման և մասնակի վերականգնման աշխատանքները։

Ի՞նչ նյութեր են օգտագործում վերականգնման ընթացքում։ Վերականգնում են այն նյութերով և այն տեխնոլոգիաներով, որով հուշարձանը ժամանակին կառուցվել է՝ նույն ֆիզիկամեխանիկական հատկություն ունեցող քարով, կրաշաղախով և այլն։ Որոշ չափով աշխատել ենք էնպիսի սիլուետներ ստանալ, որ հուշարձանը պահպանվի և որոշակի պատկերացում կազմվի հուշարձանի մասին։ Այնպես ենք անում, որ այցելուների համար ընկալելի լինի հին տեսքը, և հետագա հնագիտական աշխատանքների համար որևէ խոչընդոտներ չառաջանան։

Задание 1: Замени прямую речь косвенной.1.«Живей, живей, ребята, подсобляйте!» — крикнул Николай Петрович.Николай Петрович крикнул ребятам, чтобы они подсобляи.2.«Да, я знаю вас, Базаров», — подтвердила она.Она подтвердила, что знает Базарова.3.«Меня зовут Аркадий Николаевич Кирсанов, — проговорил Аркадий, — и я ничем не занимаюсь».Аркадий проговорил, что его зовут Аркадий Николаевич Кирсанов и, что он ничем не занимается.4.«Хлопот у меня с мужиками в нынешнем году», — продолжал говорить Николай Петрович.Николай Петрович продолжал говорить, что у него в много хлопот с мужиками в нынешнем году.5.Аркадий с прежней улыбкой сказал Базарову: «Евгений, возьми меня с собой!»Аркадий с прежней улыбкой сказал Базарову, чтобы он взял его с собой.6.Я спроси его: «Да ты умеешь ли плавать?»Он спросил его, умеет ли он плавать.7.Илюша крикнул ему вслед: «Смотри, не упади в реку!»Илюша крикнул ему вслед, чтобы тот не упал в реку.

ЗАДАНИЕ 2. Исправь ошибки, связанные с употреблением прямой и косвенной речи. Объясни, чем вызваны эти ошибки.1.Он говорил, что страшный случай со мной приключился, что я в дороге совсем издержался.Он говорил, что страшные случаи с ним переключился, что он в дороге совсем издержался. ( не может в косвенной речи быть мной или я, это уже не будет косвенная речь).2.Пассажир хотел узнать у водителя, что куда они заехали.Пассажир хотел узнать у водителя куда они заехали.3.Савельич спросил у Гринёва, узнал он атамана.Савельич спросил у Гринёва, узнал ли он атамана.4.Когда мать спросила у сына, зачем он читает запрещённые книги, Павел ответил, что хочу всё знать.Когда мать спросила у сына, зачем он читает запрещённые книги, он ответил, что хочу всё знать.

Прочитайте рассказ А. Чехова “ Злоумышленник”1.Слово «злоумышленник» образовано путем слияния основ слов зло и умысел. О каком же злом умысле идет речь в рассказе?В рассказе идет речь о том, что злоумышленник откручивает гайки и не понимает, не принимает свое зло, но если откручивать гайки, то поезд полно людей сбиться и люди умрут.2.Какое наказание ждет злоумышленника?Злюумышленника ждет тюрьма, потому что он не понимая сотворил преступление.3.О чем заставляет задуматься рассказ?Рассказ заставляет задуматься о том, что как человек может делать что-то плохое и не принимать этого.4.В чем состоит особенность юмора А.П. Чехова?Юмор Чехова состоит в том, что он с помощью юмора достовал читателя главный мысль рассказа.