Рубрика: Համաշխարհային պատմություն

Էրեբունի-Երևանը 2795 տարեկան է: Արգիշտի Առաջին արքան տիրակալության 5-րդ տարում կառուցեց այն որպես բերդաքաղաք: Առաջին բնակիչները զինվորներ էին` թվով 6600: Արգիշտի Առաջինի թողած սեպագիր արձանագրությունը վկայում է. «Խալդ աստծո մեծությամբ Արգիշտին՝ Մենուայի որդին, այս անառիկ ամրոցը կառուցեց և անվանեց Էրեբունի քաղաք՝ ի հզորություն Բիայնա երկրի և ի սարսափ  թշնամիների: Արգիշտին ասում է… Հողն ամայի էր, այստեղ ես մեծ գործեր կատարեցի: Խալդ աստծո մեծությամբ Արգիշտի՝ Մենուայի որդի, արքա հզոր, արքա Բիայնա երկրի, տերը Տուշպա քաղաքի»:Պահպանված պատմական այդ արձանագրությունը հնարավորություն է տվել գիտնականներին հստակեցնելու Երևանի ծննդյան տարեթիվը` մ. թ. ա. 782թ.: Էրեբունի-Երևանը հիմնադրվել է Հռոմից 29 տարի առաջ, Բաբելոնի, Նինվեի ու Պերսեպոլիսի հասակակիցն է, բայց, ի տարբերություն վերջիններիս, դարձել է 21-րդ դարի ծաղկուն քաղաքներից մեկը:
Դարերի ընթացքում մեծ է եղել քաղաքի դերը Հայաստանի տնտեսական և հասարակական-քաղաքական կյանքում: Առևտրի այդ մեծ կենտրոնով էին անցնում քարավանային բազմաթիվ ճանապարհներ:  Հնագիտական պեղումները վկայում են, որ Էրեբունին վարչական խոշոր կենտրոն էր` ամենահզորը Արարատյան դաշտում
Դարերի ընթացքում քաղաքը մնացել է կանգուն` անցնելով բազում արհավիրքների ու փորձությունների միջով: Անթիվ են եղել ասորիների, հռոմեացիների, բյուզանդացիների, պարսիկների, արաբների, սելջուկների, մոնղոլների ու թուրքերի ասպատակությունները, բայց ժողովուրդը շարունակում էր արարել` դիմակայելով բոլոր արհավիրքները: Զուգահեռաբար ստեղծվել է քաղաքակրթություն` արժեքավոր մշակույթով ու գիտությամբ:
 …1918թ. մայիսի 28-ին Երևանը հռչակվեց Հայաստանի Հանրապետության, իսկ 1920թ. նոյեմբերի 29-ին` Խորհրդային Հայաստանի մայրաքաղաք:
 Երևանը Խորհրդային Միության առաջին քաղաքն էր, որն ունեցավ  գլխավոր հատակագիծ: Ակադեմիկոս Ալեքսանդր Թամանյանի հեղինակած գլխավոր հատակագիծը հաստատվեց 1924 թվականին. նախատեսված էր 150000 բնակչի համար:
Ժամանակի ընթացքում քաղաքի վարչական տարածքը մեծացավ 5 անգամ: Սկսվեց կառուցապատումը. Երևանը կառուցապատվում էր բազալտով, գրանիտով, մարմարով: Ամենատարածված շինանյութը վարդագույն տուֆն էր: Եվ քանի որ այդ շինանյութն ինքնատիպ գունագեղություն ու առանձնահատուկ երանգ էր տալիս քաղաքին, սկսեցին Երևանն անվանել «Վարդագույն քաղաք»: Հետագա 70 տարում մայրաքաղաքի տարածքն էլ ավելի ընդլայնվեց:
 1991թ. սեպտեմբերի 21-ին Երևանը դարձավ ոչ միայն անկախ Հայաստանի Հանրապետության, այլև աշխարհասփյուռ հայության մայրաքաղաք:1991թ. սեպտեմբերի 21-ին Երևանը դարձավ ոչ միայն անկախ Հայաստանի Հանրապետության, այլև աշխարհասփյուռ հայության մայրաքաղաք:

Երևան անվան ծագման մասին.

Երևանն աշխարհի հնագույն քաղաքներից է: Նրա տարածքում կատարված հնագիտական պեղումները ցույց են տալիս, որ մարդն այստեղ ապրել է տասնյակ հազարավոր տարիներ առաջ: Հատկանշական է այն փաստը, որ Երևանի տարածքը անընդհատ բնակեցված է եղել: Ուսումնասիրությունները պարզել են, որ քաղաքի տարածքում տարբեր ժամանակաշրջաններում առաջացել և տարբեր պատճառներով կործանվել են բազմաթիվ բնակավայրեր:
Ժամանակագրական առումով քաղաքի տարածքում հայտնաբերված հնագույն բնակավայրը Երևանյան կամ Հրազդանյան քարայրն է / Երևանյան լճի մոտ, Հրազդան գետի ձախ ափին/, որի հնագույն, ստորին շերտը /4-5 մշակութային շերտ/ թվագրվում է մուստերյան շրջանով /100 000 – 35 000 տարի առաջ/: Այնուհետև Երևանի տարածքում մարդու բնակության հետքերը հայտնաբերվում են նոր բնակավայրերում, ստեղծելով պատմական հուշարձանների մի ամբողջական շղթա: Թվարկենք դրանք. Շենգավիթ, /մ.թ.ա. 4-2-րդ հազարամյակներ/, Ծիծեռնակաբերդ, Ավան, Զեյթուն թաղամասեր, Կայարանամերձ հրապարակ /մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի կես/, Կարմիր- բերդ / մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի վերջ/, Կարմիր-բլուր /մ.թ.ա. 2-րդ հազարամյակի վերջ -1-ին հազարամյակի սկիզբ/, Արին բերդ /Էրեբունի, մ.թ.ա. 1-ին հազարամյակի սկիզբ/, Ավան- Առինջ /մ.թ.ա. 2-րդ-1-ին դարեր/, վաղ միջնադարյան Երևան /Կենտրոն/, Երևանի բերդ /7-րդ դար, 16-րդ դար/ և այլն:

Առաջադրանք.
1.  Ներկայացրե՛ք 1915 թ. Կովկասյան ճակատում տեղի ունեցած նշանակալի իրադարձությունները /գրավոր-բլոգային/.

Կով կա սյան ճա կա տում 1914 թ. դեկ տեմ բե րի 9-ից
մինչև 1915 թ. հուն վա րի 5-ը Սա րի ղա մի շի մոտ տե ղի ունե ցած ճա կա տա մար տում թուր քա կան բա նա կը ծանր
պար տու թյուն կրեց:

Ի տա լի ան 1915 թ. ան ցավ Ան տան տի, ի սկ Բուլ ղա րիան Գեր մա նի այի կող մը։ Ե ռյակ դա շին քը այդ պի սով վերած վեց Քա ռյակ դա շին քի։ Նույն տա րում Ա վստ րո-Հունգա րի ան և Բուլ ղա րի ան պար տու թյան մատ նե ցին սերբե րին, նվա ճե ցին և ա վե րե ցին Սեր բի ան։
Ռու սա կան զոր քե րը 1915 թ. ծանր վի ճա կի մեջ է ին
դրել Ա վստ րո-Հուն գա րի ային։ Սա կայն Գեր մա նի ան օգնու թյան հա սավ։

Թուրքերի պատմությունը սկսվեց, երբ Օգյուզ Թուրքերը գաղթեցին փոքր Ասիա, Թյուրքական գաղթի ժամանակ։ Թուրքական առաջին պետությունը՝ Սելջուկյան կայսրությունն էր, որը հիմնադրեց՝ Օգյուզ Սելջուկը 11-րդ դարում։ 1071 թ Մանազկերտի ճակատամարտում Սելջու-թուրքերը հաղթեցին Բյուզանդական կայսրությանը, Սելջուկ տոհմը իշխեց Թուրքիայում մինչև Մոնղոլների արշավանքները։

Օսմանյան կայսրությունը 16-րդ դարում, Սելիմ I(1512-1520) Օսմանյան կայսրությունը իր հզորության գագաթնակետին հասավ երկու խոշոր սուլթանների՝ Սելիմ I-ի (1512-1520 թթ.) և Սուլեյման I-ի օրոք։ Արդեն Մեհմեդ II-ի(1451-1481) նվաճումների արդյունքում ստեղծվել էր հսկայական կայսրություն։ Նա գրավել էր Սերբիան, Մորեան, Բոսնիան, վերջնական պարտության էր մատնել կարամաններին և իր ազդեցությունը հաստատել Փոքր Ասիայում։ Այնուհետև երկարատև հակամարտության մեջ էր մտել Վենետիկի հանրապետության և Ջենովայի հետ։ Ի վերջո օսմանցիները կարողանում են հասնել հաղթանակի և գրավում են Էգեյան ծովում գտնվող Արշիպելագի կղզին։ Դրանից հետո գրավում են Խիոս և Լեսբոս կղզիները, 1475 թ. Ղրիմը։ Փաստորեն այս նվաճումների արդյունքում ձևավորվեց հսկայածավալ կայսրություն, ինչին նպաստեց նաև ստեղծված բարենպաստ միջազգային իրադրությունը։

Մեհմեդ II-ի քաղաքականությունը շարունակեց Սելիմ I-ը, ով հայտնի է Յավուզ (Արյունարբու, Ահեղ) անունով։ Նա իր առջև խնդիր էր դրել ընդարձակել կայսրության սահմանները՝ ուշադրությունը կենտրոնացնելով դեպի Արևելք։ Նշված շրջանում ձևավորվել էր մուսուլմանական մի հզոր պետություն ևս՝ Սեֆյան Իրանը։ 15-րդ դարում Սեֆյանների գլխավոր հենարանն էին թյուրքական վաչկատուն ցեղերը, որոնք ունեին տարբեր ծագում և նրանց մեծ մասը Իրան էր գաղթել Փոքր Ասիայից՝ դժգոհելով օսմանյան սուլթանների կենտրոնացման քաղաքականությունից։ Սկզբնապես այդ ցեղերի թիվը յոթն էր՝ շամլու, ռումլու, ուսթաջլու, թեքքեյլու, աֆշար, ղաջար, զուլքադար, որոնցից միայն շամլու և ռումլու ցեղերն էին իրենց ամբողջ կազմով ենթարկվում Սեֆյաններին։ Հետագայում (15-րդ դարի երկրորդ կես) այդ ցեղերը ստացան «ղզլբաշներ» (թյուրքերեն «կարմրագլուխներ») ընդհանուր անվանումը։ Շահ Իսմայիլը (1502-1524 թթ.) իրեն հայտարարեց ոչ միայն պետության աշխարհիկ ղեկավար, այլև շիաների հոգևոր առաջնորդ։ Դեռևս իշխանության համար պայքարի շրջանում շահ-Իսմայիլը ձեռնամուխ էր եղել սուննիների նկատմամբ դաժան հետապնդումների։ Հետևաբար, շիիզմը կամ 12 իմամների վերաբերյալ ուսմունքը հռչակելով Իրանի պետական պաշտոնական կրոն, նա հետապնդում էր որոշակի քաղաքական նպատակներ։ Մասնավորապես շահ Իսմայիլը մտադիր էր իր ախոյան Օսմանյան կայսրության դեմ պայքարում շիիզմն օգտագործել որպես գաղափարական զենք, պայքարի դրոշ։ Շահական գահը ստանձնելուց հետո Իսմայիլ I-ը սկսեց հետևողականորեն իրեն ենթարկել Իրանի տարածքները և նվաճումները զարգացնել նաև արևմտյան ուղղությամբ։ Սելիմ I-ին լուրջ անհանգստություն էր պատճառում իր արևելյան հարևանի՝ Սեֆյան Իրանի արագ հզորացումը, նրա նվաճողական ձգտումները և քաղաքական կշռի մեծացումը ողջ տարածաշրջանում։ Թեև երկու պետությունների միջև հակասություններն առավելապես ունեին տնտեսական և քաղաքական բնույթ, սակայն նրանք երկուսն էլ մահացու գոտեմարտի էին պատրաստվում կրոնական դրոշների ներքո։ Սուլթան Սելիմը հայտարարում էր, որ իր միակ նպատակն է ուղղադավան իսլամը պաշտպանել «հերձվածող» շիաների հարձակումներից։ Իրադարձությունների ընթացքը սրընթաց կերպով տանում էր դեպի պատերազմ։ 1514 թ. գարնանը սկսվեց թուրք-իրանական պատերազմը։ Երկու հզոր, կենտրոնացված ռազմաավատական բռնապետությունների առաջին ու վճռական բախումը տեղի ունեցավ Վանա լճից հյուսիս-արևմուտք գտնվող Չալդրան կոչվող վայրում՝ 1514 թ. օգոստոսի 23-ին։ Թեև ղզլբաշները կռվեցին անվեհեր խիզախությամբ և շահ-Իսմայիլը անձամբ սուրը ձեռքին նետվեց թշնամու վրա, նրա թնդանոթների կործանիչ կրակի դեմ, ճակատամարտի ելքը որոշեց թուրքական հրետանին, որն ի դեպ, բացակայում կամ համարյա բացակայում էր ղզլբաշական բանակում։

Նախագծի վերնագիրը-«Կանայք համաշխարհային պատմության ընթացքում»

Նախագծի ժամանակահատվածը-ապրիլի 6-15

Նախագծի  ընթացքը-Օգտագործելով համացանցը, օտարալեզու աղբյուրները կատարել ուսումնասիրություններ  , պարզել կնոջ դերը վաղեմի ժամանակներից մինչ այսօր:Ուսումնասիրել կնոջ դերը, իրավունքները տարբեր ժամանահատվածում/Հին դարերում, Միջին դարերում, Նոր դարերում, Նորագույն շրջանում, Ժամանակակից աշխարհում/, գտնել այն կանանց ովքեր բեկումնային դեր են ունեցել պատմության կոնկրետ ժամանակահատվածում, տարբեր ոլորտներում, կանայք կտավներում,  լրտես կանանց մասին, պատմության ընթացքում կնոջ պատճառով տեղի ունեցած պատերազմների, հաջողությունների մասին, կարող եք պատմել մայրիկի , տատիկի  հետաքրքիր, յուրահատուկ տեսակի մասին, հարցազրույցների միջոցով պարզել կնոջը  բնորոշ հատկությունների մասին արդի շրջ

Գեղեցկություն, կին , նորաձևություն,….. ուսումնասիրության լայն հարթակ

Քանի որ կոստյում ասվածը հաճախ հղվում է «նորաձևությանը», ճիշտ կլինի այն պարզաբանել․ կոստյումն առավել հաճախ վերաբերվում յուրահատուկ զգեստներին, դիմակահանդեսային կերպարներին, մինչդեռ «նորաձևությունը» հիմնականում նշանակում է հագուստ, ներառյալ դրա ուսումնասիրությունը։ Չնայած, որ նորաձևությունը կարող է լինել ֆեմինինային կամ մասկուլինային, որոշ միտումներ անդրոգեն են^[3][4]։

Նորաձևությունը բազմոլորտ առարկա է, հետաքրքիր է ուսումնասիրման համար․ այն ուսուցանվում է աշխարհի մի շարք ինստիտուտներում։ Օրինակ՝ ԱՄՆ-ի Տեխնոլոգիական նորաձևության ինստիտուտը, Հնդկաստանում հիմնված Նորաձև տեխնոլոգիայի ազգային ինստիտուտը, որտեղ կրթվել են այս ոլորտում ակնառու մասնագետներ, շրջանավարտներ և դիզայներներ։

Նորաձևությունը որոշակի ոճի ժամանակավոր գերիշխանություն է կյանքի կամ մշակույթի որևէ բնագավառում: Սահմանում է որպես հագուստի, գաղափարների, վարքի, էթիկետի, կենսակերպի, արվեստի, գրականության, խոհանոցի, ճարտարապետության, ժամանցի և այլնի ոճը կամ տիպը, որը տարածված է հասարակության մեջ որոշակի ժամանակահատվածում: «Նորաձևություն» հասկացությունը հաճախ ներկայացվում է որպես ամենաանկայուն և արագ անցնող հանրաճանաչություն: Նորաձևություն տերմինն ներառում է նաև մարդկային մարմնի՝ տվյալ դարաշրջանում նախընտրելի տիպը (օրինակ՝ Պիտեր Պաուլ Ռուբենսի ժամանակաշրջանում գնահատվում էր փարթամ մարմինը, իսկ 21-րդ դարի սկզբին գնահատվում է բարեկազմությունը^[5]): Նորաձևություն հասկացությունը, որպես կանոն, ենթադրում է ոչ կայուն, հաճախ փոփոխվող դիրքորոշում։ Եթե երևույթը կամ առարկան, լինելով նորաձև որոշակի ժամանակահատվածում, իր թարմությունը կորցնում է շրջապատի աչքում, ապա դառնում է ոչ նորաձև (հնաձև): Նորաձևությանը հետևելու ցանկությունը միշտ էլ գրավել է ծաղրանկարիչների ուշադրությունը^[5]:

Արդյունքում-Պատում բլոգում, տեսաֆիլմեր, աուդիոնյութեր

Տիգրան Հայրապետյան-Բացահայտիր՝ ով է Տիգրան Հայրապետյանը:

• Բնութագրիր այն ժամանակահատվածը , երբ ապրել, գործել է  հայ քաղաքագետ, լրագրող, միջազգայնագետ-վերլուծաբան Տիգրան Հայրապետյանը:

Տիգրան Հայրապետյանը 20 դարի հայ գործիչ է, ում ճանաչում եմ մարդկանց մեծամասնությունը։

• Ընտրիր նշված հոդվածներից մեկը վերլուծիր, տեղադրիր քո բլոգում:

Ես կարդացի`<<Եթե մոմը չպահես եղանի տակ>> հոդվածը։ Հեղինակը ասում էր, որ եթե մոմը չպահես սեղանի տակ դու կդառնաս ինչ-որ անծանոթ, բայց չգիտեմ ով մեկը, թե չէ ինչու պետք է մոմը չպահես սեղանի տակ։

• ՔՈ կարծիքով, ինչու է «Մխիթար Սեբաստացի» կրթահամալիրում գործող գրադարանը կրում է Տիգրան Հայրապետյանի անունը:

Դե կարծում եմ, որ ինքը մեր կրթահամալիրում մեծ դեր, պատիվ և հարգանք ունի, այդ պատճառով գրադարանը կոչել ենք հենց նրա անունով։

• Դավիթ Հովհաննիսյան- Բացահայտիր՝ ով է Դավիթ Հովհաննիսյանը:

Դավիթ Հովհաննիսյանը հայ արևելագետ և դիվանագետ, ԵՊՀ Արաբագիտության ամբիոնի հիմնադիրներից մեկը։ Բանասիրական գիտությունների թեկնածու, պրոֆեսոր , ով մեծ ավանդ է ներդրել Հայաստանի Հանրապետությունում իսլամագիտության և արաբամուսուլմանական քաղաքակրթության գիտական ուսումնասիրության ոլորտում։

• Վերլուծիր նշված հոդվածը- Ցանցերի և ցանցապետության էության շուրջ:

Այս ամենի հիմքում ընկած է գլոբալ մրցակցություն, որտեղ մրցակիցը փորձում է ստեղծել կոնֆլիկտ և ավելի վատացնել վիճակը։

• Ավարտիր «Կորոնավիրուսն ու սոցցանցերը»-15-20 նախադասությամբ:

Կորոնավիրուսը սա համաճարակային վիրուս է ամբողջ աշխարհով։ Վիրուսը ամբողջ աշխարհի վրա շատ վատ ազդեցություն է թողել և ազդել մարդկանց առողջության և կյանքի վրա։ Վիրուսը շատ արագ ձևերով տարածվում է համարյա բոլոր երկրներում և վատ ազդեցություն թողնում մարդկանց կյանքերի վրա։ Այդ իսկ պատճառով, բոլոր դպրոցներում արձակուրդներ են և ոչ միայն դպրոցներում այլև բոլոր բանկերում, կազմակերպություններում և այլն։ Եվ հենց դրա պատճառով բոլորը աշխատում են առցանց տանից օնլայն ձևով, որպեսզի երեխաների ուսման վրա չազդի և չազդի նաև մարդկանց ամսեկան վարձատրում ների վրա։ Հուսով եմ շուտով կանցնի այս մեկուսացած վիճակը և երկրում կլինի հանգիստ և ոչ վիրուսային վիճակ։

• Ներկայացրու, համեմատիր հայկական կուսակցությունների և հայդուկային շարժման առաջացման պատճառները:

Ֆիդայական շարժում, թուրքական բռնատիրության դեմ արևմտահայերի ազգային-ազատագրական զինված պայքարի ձև: Ձևավորվել է XIX դ. 80-ական թթ. կեսին: Մկզբնական շրջանում հստակ քաղաղաքական նպատակներ չուներ: Խնդիրն էր պաշտպանել հայ բնակչությանը թուրք հարստահարիչների ոտնձգություններից, վրեժխնդիր լինել նրանց կամայականություններին ու չարագործություններին զոհ դարձող արևմտահայ աշխատավորի համար: Հայդուկների գործողությունները տարերային էին ու ցրված: Հայերի կյանքը, կայքն ու արժանապատվությունը պաշտպանելիս ֆիդայիները միշտ  ստացել են ժողովրդի օգնությունը:

Հիմնադրվել է 1921 թ-ի հոկտեմբերի 1-ին Կոստանդնուպոլսում՝ Սահմանադրական ռամկավար կուսակցության, Վերակազմյալ հնչակյանների, Հայ ժողովրդական կուսակցության, անհատ սփյուռքահայերի և հասարակական այլ կազմակերպությունների ներկայացուցիչների ջանքերով: 1921 թ-ին ՌԱԿ-ի ընդունած ծրագրում շարադրված է կուսակցության նպատակը՝ հասնել անկախ հայկական պետության ստեղծման՝ հիմնված ազատ տնտեսության, մասնավոր սեփականության, անձնական ձեռներեցության, աշխատանքի, քաղաքացիական իրավունքների ազատության և օրենքի առաջ բոլոր քաղաքացիների հավասարության վրա: ՌԱԿ-ն իր ծրագրում առանցքային է համարում Հայ դատը:Կուսակցության գլխավոր խնդիրներից են ազգապահպանությունը Սփյուռքում, հայ համայնքների և ՀՀ-ի միջև մշակութային կապերի ամրապնդումը, հայրենիքում ազգային համախմբմանն աջակցելը և այլն: ՌԱԿ-ի 1947 թ-ի 7-րդ համագումարում  ընդունված հայտարարության մեջ նշված է, որ կուսակցությունը հավատարիմ է  ռամկավար ազատական գաղափարներին

• Անդրանիկ Օզանյան, Գևորգ Չավուշ, Հրայր Դժոխք, Աղբյուր Սերոբ և Սոսե/ ռադիոնյութի պատրաստում որևիցե մեկի մասին/
• Ներկայացրու, հիմնավորիր արդի շրջանում որևիցե քեզ համար ընտրելի մի կուսակցություն:

Կուսակցության գաղափարախոսության ձևավորմանը մեծապես նպաստեց հայ հասարակական-քաղաքական մտքի հեղափոխական-դեմոկրատական հոսանքը՝ ի դեմս Միքայել Նալբանդյանի, Րաֆֆու և ռուս հեղափոխական նարոդնիկ Ալեքսանդր Գերցենի գաղափարների։ Սակայն, ի տարբերություն ռուս հեղափոխականների, հնչակյանների գլխավոր նպատակներից էր ոչ միայն սոցիալ-դեմոկրատական, այլև ազգային-ազատագրական խնդրի լուծումը։ Հնչակյան կուսակցությունը կյանքի կոչվեց նախ և առաջ բնաջնջվող արևմտահայությանը ազատելու, նրան ազատագրական պայքարի առաջնորդելու նպատակով։

Ժնևյան խմբի պաշտոնաթերթն է դառնում «Հնչակը»։ Այն իր անունը ստացել էր Գերցենի «Կոլոկոլից»։ «Հնչակի տպարանը հաստատվել էր Նազարբեկի տանը։

1888 թվականին «Հնչակ» թերթում հրատարակվեց ծրագիրը։ Այն պատրաստվել և կազմվել էր 1887 թվականին Ավետիս և Մարո Նազարբեկյանների, Գ. Ղարաջյանի կողմից։ Հնչակյանների կողմից սեփական ծրագրի հրատարակությունն ազդարարում էր հեղափոխական կուսակցության կազմավորման մասին։ 1888 թ. կայացավ կուսակցության հիմնադիր ժողովը։ Իր անվանումը կուսակցությունը ստացավ միայն 1890 թ.։Ծրագիրը հայ ծողովրդի հեռավոր նպատակ էր հայտարարում սոցիալիստական հասարակության հաստատումը՝ իդեալական համարելով սոցիալիստական հարաբերությունները։ Այս հարաբերությունները վերջ կդնեին մարդու շահագործմանը և կնպաստեին հասարակության յուրաքանչյուր անդամի լիակատար զարգացմանը՝ պահպանելով մարդկային բնական իրավունքները։

• Քո շրջապատում փորձիր գտնել Արցախյան ազատագրական պայքարի մասնակից, հարցազրույցի միջոցով պարզի նրա մղած պայքարի պատճառների, ընթացքի, խնդիրների, հետևանքների կարևորության մասին/կարող է լինել նաև ռադիոնյութ, տեսաֆիլմ:
• «Հայկական բանակի դարավոր պատմությունը»

 ստեղծվել է Հայաստանի առաջին Հանրապետության օրոք՝ 1918 թվականին Հայաստանի Հանրապետության հռչակումից հետո։ Գոյատևել է մինչև հանրապետության խորհրդայնացումը՝ 1920 թվականի դեկտեմբերի 2-ը:Հայաստանի Հանրապետության բանակի սպայական կազմը հիմնականում ռուսական զինվորական գիմնազիաներ ավարտած, Առաջին համաշխարհային պատերազմին մասնակցած կադրեր էին։ Առաջին համաշխարհային պատերազմի ավարտին՝ 1917 թվականի դեկտեմբերի 13-ի կովկասյան բանակի գլխավոր հրամանատարի 136 հրամանով արտոնվում է հայկական կորպուսի ստեղծումը, որն էլ հետագայում դարձավ Հայկական ազգային բանակի կորիզը

• Ընտրիր որևիցե մի երկիր, պատմիր այդ երկրի բանակի առանձնահատկությունների մասին:

Հայոց ազգային բանակի կազմավորման հարցում առաջնահերթ նշանակություն ստացավ ազգային պետության անվտանգության և անկախության պահպանման հարցը, որի երաշխիքը կարող էր լինել մարտունակ բանակը։ Հայոց բանակի ակունքներում կանգնած էին դեռևս 1990 թվականի սեպտեմբերին կազմավորված Երևանի հատուկ գունդը և Արարատի, Գորիսի, Վարդենիսի, Իջևանի ու Մեղրու ինքնապաշտպանական վաշտերը։ 1992-1993 թթ. երկրապահ կամավորական ջոկատների և բանակ զորակոչված զինակոչիկների միավորումով ստեղծվեց շարժունակ և կարգապահ բանակ։ 

1992 թվականի հունվարի 28-ին կառավարությունն ընդունեց «ՀՀ պաշտպանության նախարարության մասին» պատմական որոշումը, ազդարարեց ազգային բանակի ստեղծման սկիզբը։ Նորաստեղծ նախարարության ենթակայությանը հանձնվեցին ընդամենը զինվորական չորս միավորներ՝ ՆԳՆ պարեկապահակային գունդը, հատուկ նշանակության օպերատիվ գունդը, քաղաքացիական պաշտպանության գունդը և հանրապետական զինկոմիսարիատը։ Պաշտպանության նախարարության կենտրոնական ապարատը՝ գլխավոր շտաբը, վարչություններն ու աոանձին բաժինները ստեղծվեցին ավելի ուշ։ Դեոևս 1991 թ. դեկտեմբերի 5-ին ՀՀ Հանրապետության պաշտպանության առաջին նախարար էր նշանակվել Վազգեն Սարգսյանը։ 1992 թ. մայիսին պաշտպանության նախարարությունը «Զինապարտության մասին» օրենքով հիմք դրեց բանակը ժամկետային զինծառայողներով համալրելու կարգին։ Նոր կազմավորված զորամասերի անձնակազմը 1992 թ. մայիսի 28-ին Հանրապետության հրապարակում հանդիսավոր պայմաններում տվեց առաջին զինվորական երդումը։

Առաջադրանք 1

Պատմել 1877-1878թթ.-ի ռուս-թուրքական պատերազմի ընթացքի մասին:

հակամարտություն Օսմանյան կայսրության և Ուղղափառ եկեղեցու դաշինքի միջև Ռուսական կայսրության գլխավորությամբ, որի մեջ էին մտնում Բուլղարիան, Ռումինիան, Սերբիան և Չեռնոգորիան^[1]: Մարտերը տեղի ունեցան Բալկաններում և Կովկասում, պատճառը 19-րդ դարի վերջին բալկանյան ազգայնականության աճն էր: Լրացուցիչ պատճառներից էին Ռուսաստանի նպատակները վերականգնելու տարածային կորուստները Ղրիմի պատերազմի ժամանակ, վերականգնել դիրքերը Սև ծովում Օսմանյան կայսրության կազմի մեջ մտնող ազատատենչ ժողովուրդների օգնությամբ:

Դաշնակիցները Ռուսաստանի գլխավորությամբ հաղթեցին պատերազմում: Արդյունքում Ռուսաստանին Կովկասում անցան Կարսը և Բաթումը, ինչպես նաև Բուդյակ տարածաշրջանը: Պաշտոնապես անկախություն ձեռք բերեցին Ռումինիան, Սերբիան և Չեռնոգորիան, որոնք դե ֆակտո անկախացել էին մինչև պատերազմը:

Սահմանել ‹‹Հայկական հարց››, ‹‹Արևելյան հարց››հասկացությունները:

«Արևելյան հարց» հասկացությունն առաջին անգամ գործածել են Սրբազան դաշինքի (Ռուսական կայսրություն, Ավստրիա, Պրուսիա, Ֆրանսիա և այլն) երկրները՝ 1822 թ-ի Վերոնայի կոնգրեսում՝ Թուրքիայի դեմ Հունաստանի մղած անկախության պատերազմի առիթով։ Արևելյան հարցի պատմությունն սկսվել է XVIII դարի վերջից և ավարտվել Առաջին համաշխարհային պատերազմով (1914–1918 թթ.), երբ փլուզվեց Օսմանյան կայսրությունը։

Օսմանյան և Ռուսական կայսրությունների տիրապետությունից Հայաստանի ազատագրման, հայ ժողովրդի ինքնորոշման ու ամբողջ Պատմական Հայաստանում սեփական պետականության վերականգնման, իր Հայրենիքում, սեփական պետականության սահմաններում հայ ժողովրդի համախմբման և այդ նպատակներին հասնելու համար հայ ժողովրդի մղված ազգային-ազատագրական պայքարի անվանումը դիվանագիտության պատմության մեջ։ Ըստ խորհրդահայ պատմագրութեան՝ Հայկական հարցը ասպարեզ է իջել որպես Արևելյան հարցի բաղկացուցիչ մաս 1877-1878 թթ.-ի ռուս-թուրքական պատերազմից հետո։ Ըստ հայկական ազգային պատմագիտական թևի ներկայացուցիչների՝ Հայկական հարցն առաջացել է այն ժամանակ, երբ Հայ ժողովուրդը զրկվել է իր Հայրենիք Հայաստանում սեփական ազգային, անկախ, միացեալ և ամբողջական պետականություն ունենալու հնարաւորությունից։ Այդ տեսակետի կողմնակիցներ են մասնավորապես պատմաբաններ Լեոն, Լենդրուշ Խուրշուդյանը, Մնացական Խաչատրյանը և շատ ուրիշներ։

Համադրել Հայկական հարցը Սան-Ստեֆանոյի պայմանագրում և Բեռլինի կոնգրեսում:

1787 թվականի փետրվարի 19-ին կնքված Սան-Ստեֆանոյի պայմանագրում արծարծվեց նաև XIX դարի երկրորդ կեսի հայ հասարակական-քաղաքական կյանքի հիմնական բովանդակությունը կազմող Հայկական հարցը։ Պայմանագիրը ստորագրվել է Ռուսաստանի կողմից կոմս Ն. Իգնատևի ու Ա. Նելիդովի, Թուրքիայի կողմից՝ Սավֆետ փաշայի ու Սահադուլլահ բեյի կողմից։ Արևմտահայ շատ գործիչներ՝ հոգևորականներ, հայոց Ազգային ժողովի երեսփոխաններ, այդ թվում ժողովի ատենապետ Ստեփան փաշա Ասլանյանը, Սաֆվեթ փաշայի խորհրդական, դիվանագետ Սարգիս Համամջյանը Հայկական հարցի լուծման ակնկալությամբ հանդիպումներ ունեցան Սան-Ստեֆանոյի ռուսական պատվիրակության ղեկավար կոմս Ն. Իգնատևի հետ։ Սան Ստֆանոյի պայմանագրում մտցվեցին առանձին հոդվածներ ու ձևակերպումներ, որոնք վերաբերում էին Հայաստանին ու հայերին։ Հայերին էր վերաբերում 16-րդ, 25-րդ, 27-րդ հոդվածները

Փորձիր  ներկայացնել  Հայկական հարցի լուծման քո տարբերակը :

‹‹Մկրտիչ Խրիմյան.Երկաթե և թղթե շերեփը››

Տանը

• Կազմել Հնդկաստանի, Չինաստանի նոր ժամանակների ժամանակագրությունը:

18-րդ դարում արդեն մասնատվել էր բազմաթիվ ինքնուրույն իշխանությունների և դարձել հարուստ ավար եվրոպացի գաղութարարների համար։18-րդ դարի կեսերին արդեն Հնդկաստանին տիրելու  համար պայքարում էին Ֆրանսիան և Անգլիան։1757թ․ Կալկաթայից ոչ հեռու Պլեսսի բնակավայրի մոտ տեղի ունեցած ճակատամարտում պարտության մատնեցին ֆրանսիացիների դաշնակից Բենգալիայի ռաջայի 70 հազարանոց բանակը։1858թ․ Անգլիայի պառլամենտ ընդունեց օրենք Հնդկաստանի կառավարման մասին, որի համաձայն Արևելահնդկական ընկերությունը լուծարվեց։ 

17-րդ դարի կեսերին Չինատանը գրավեցին հարևան մանջուրական ցեղերը1644-1911թ․ Չինաստանում հաստատվեց մանջուրական Ցին արքայատոհմը։17-18 դարերում գրավեցին Ջունգարիան, Մոնղոլիան, Տիբեթը ներխուժեցին Բրիմա և Վիետնամ։ 1757թ․ բողդիխանը հրապարակեց հրամանագիր, որով հայտարարվում էր արտաքին առևտրի համար բոլոր նավահանգիստների փակման մասին՝ բացառությամբ երկրի հարավի Գուանչժոույի։

• Գրավոր համեմատել Հնդկաստանի նոր ժամանակների ավանդական հասարակությունը  ժամանակակից Հնդկաստանի հասարակության հետ, ինչ փոփոխությունների է ենթարկվել:

Կարևոր քաղաքները Հնդկաստանում Կալկաթան էր։ Բնակելիությունը մի քանի տարի հետո կանցնի Չինաստանին։ Հիմնականում գյուղաբնակ երկիր է Հնդկաստանը և այն շատ արագ է զարգանում։ Շատ քչերն են ապրում քաղաքներում։

• Գրավոր համեմատել Չինաստանի նոր ժամանակների ավանդական հասարակությունը  ժամանակակից Չինաստանի հասարակության հետ, ինչ փոփոխությունների է ենթարկվել:

Չինաստանը այն ժամանակ փորձում էր բաժանվել արտաքի աշխարհից։ ՀՀ-ը Չինաստանի գործընկերներից է։ Մարդիկ ժամանակակից են։ Տնտեսությամբ Չինաստանը առաջատար են։

• Հայերը Հնդկաստանում նոր ժամանակներում և արդի ժամանակաշրջանում:

Հայերը Հնդկաստանում, Հնդկաստանում բնակվող հայերն են։ Դիվանագիտական հարաբերություններ Հայաստանի և Հնդկաստանի միջև հաստատվել են 1992-ին։ Ներկայիս Հնդկաստանում բնակվում է մոտ 400-500 հայ՝ կենտրոնացած Կալկաթայում (այստեղ գործում է հայկական ծերանոց) և Բոմբեյում։ Հնդկաստանում գործում է 6 եկեղեցի և 2 մատուռ։

• Հայերը  Չինաստանում նոր ժամանակներում և արդի ժամանակաշրջանում:

• Աշխարհում առաջին կին դեսպանը.

Դիանա Աբգարն

Տանը

• Սահմանել  «Ավանդական հասարակություն» հասկացությունը, նրան առնչվող 10 հասկացություն:

Ավանդական հասարակության մյուս բնորոշ գիծը գյուղական համայնքի ամրությունն էր։ Պետական հարկերը գանձվում էին ոչ թե առանձին հողագործներից, այլ համայնքից:

• Ավանդականությունը Արևմուտք- Արևելք հակադրության մեջ:

Նոր ժամանակներում Ասիայի երկրներն իրենց զարգացմամբ սկսեցին հետ մնալ եվրոպական երկրներից։ Դա պայմանավորված էր արևելյան հասարակություններին բնորոշ մի շարք առանձնահատկություններով։ Արևելքում հողի միակ և գերագույն սեփականատերը պետությունն էր։ Դա գալիս էր հնուց։ Ամբողջ երկրի մասշտաբով հասարակական աշխատանքները ի վիճակի էր կազմակերպել և ղեկավարել պետությունը։

• Կազմել  նոր ժամանակներ ի/ XVII-XX դարի սկիզբ/ Օսմանյան  Թուրքիայի,  շահական Իրանի ժամանակագրությունը:

• 1789-1807թթ.-Սելիմ 3 սուլթան անցկացրեց ռազմական, տնտեսական, վարբական հողային այլ բարեփոխումներ։

1808-1839թթ.-Գործը շարունակեց Մահմուդ 2 սուլթանը

1826թ.-Մահմուդ 2 ոչնչացրեց ենիչերիների զորաբանակը

1839 և 1856թթ.-Աբդուլ Մեջիդ սուլթանի օրոք հրապարակվեցին հրովատարակներ բարենորոգումների մասին

1863թ.-Հայ գործիչները մշակեցին արևմտահայության ներքին կյանքը կարգավորող «Ազգային սահմանադրությունը»

1796թ.-Իրանում Աղա Մահմեդ խանի հռչակվելը որպես շահ

• «Հայերը Իրանում»/ փոքրիկ հետազոտական աշխատանք/:

 Իրանում հայերի հաստատումը դարավոր պատմություն ունի։ Հայկական էթնոսը ժամանակակից Իրանի տարածքում, որի հյուսիսային շրջանները պատմական Հայաստանի մաս են կազմել, հայտնվել է անհիշելի ժամանակներից։ Վաղ միջնադարի ընթացքում հայերի ներգաղթ են կազմակերպել Իրանի տարբեր արքաներ՝ Շապուհ 2 Երկարակյացը, Հազկերտ 2, Խոսրով 2 Փավրեզը և ուրիշներ: Հայաստանի երկրորդ բաժանումից և արաբական արշավանքներից հետո հետո Մեծ Հայքից վերջնականապես անջատվել և Ատրպականին են կցվել Պարսկահայքը և Վասպուրականի մի քանի գավառներ: Ուշ միջնադարում շահ Աբաս 1 հրամանով այստեղ են տեղափոխվում հազարավոր հայեր՝ Արարատյան դաշտից ու հարակից տարածքներից։ Նրանց բռնի բնակեցնում են մայրաքաղաք Սպահանից ոչ հեռու՝ Նոր Ջուղա քաղաքում: Առաջին համաշխարհային պատերազմի ընթացքում տեղի ունեցած հայոց ցեղասպանությունից հետո ձևավորվում է հայկական սփյուրքը, հայերի որոշ քանակություն Արևմտյան Հայաստանից տեղափոխվում են Իրան։ Հետագայում նրանց են միանում հայերի այլ խմբեր՝ Հայաստանի խորհրդայնացումից հետո: Երկրորդ համաշխարհային պատերազմից հետո հազարավոր հայերն հայրենադարձվում են։ Նախքան Իրանի իսլամական հեղափոխությունը հայության թիվը հասնում էր 200 հազարի: 20-րդ դարի ընթացքում Թեհրանում, մասամբ նաև՝ Թավրիզում ու Սպահանում հիմնադրվել են բարեգործական, գիտական, կրոնական, հասարակական, մարզական, մշակութային ու քաղաքական կազմակերպություններ։

Շառլ-Մորիս դը Թալեյրան (ֆր.՝ Charles Maurice de Talleyrand-Périgord) (փետրվարի 2, 1754^[1] կամ փետրվարի 13, 1754^[2][3][4], Փարիզ, Ֆրանսիայի թագավորություն — մայիսի 17, 1838^{[3][1][4][5][6][7][8]}, Փարիզ, Ֆրանսիա), ֆրանսիացի քաղաքական և պետական գործիչ, դիվանագետ։ Ֆրանսիայի արտաքին գործերի նախարար (1797 թվականի հուլիսի 15 — 1799 թվականի հուլիսի 20, 1799 թվականի նոյեմբերի 22 — 1807 թվականի օգոստոսի 9, 1814 թվականի մայիսի 13 — 1815 թվականի մարտի 20), Ֆրանսիայի վարչապետ (1815 թվականի հուլիսի 9 — 1815 թվականի սեպտեմբերի 26)։

Նապոլեոնյան Կայսրության վառ դիվանագետներից էր, որին սակայն Նապոլեոնը չէր վստահում, ինչի պատճառով շատ հաճախ չէր կատարում նրա խորհուրդները։ Սակայն, ինչպես Ֆուշեի պարագայում էր, Նապոլեոնը ուղղակի առանց նրա չէր կարող վարել իր կայսրության արտաքին քաղաքականությունը։ Նապոլեոնը փայլուն զորավար էր և վատ դիվանագետ չէր (նա շատ բռնկուն բնավորություն ուներ և չէր կարողանում երկար բանավիճել, հիմնական փաստարկը, որին գրեթե ոչ մեկ չէր կարողանում հակադարձել՝ իր հզոր բանակն էր) ու նախընտրում էր անձամբ որոշել տերության արտաքին քաղաքականությունը և քայլերը, որոնք ինչպես ցույց տվեց պատմությունն անիրականալի էին։

Հայտնի է, որ ի սկզբանե Թալեյրանը շատ լավ էր տրամադրված Նապալեոնի նկատմամբ և նույնիսկ համակրում էր նրան, սակայն Նապոլեոնի ծրագիրը՝ իր իշխանությունը հաստատել ողջ Եվրոպա մայրցամաքում, համարում էր ցնդաբանություն և անիրականալի։ Այդ կապակցությամբ Նապոլեոնին արտահայտած իր դիրքորոշման և որոշ անձնական այլ պատճառներից ելնելով նրանց փոխհարաբերությունները վատթարանում են և Նապոլեոնը դադարում է վստահել Թալեյրանին։Евгений Викторович Тарле- Талейран

Հայտնի է, որ Նապոլեոնը ուղղակի Ֆրանսիաիր կենսական շահերից էր համարում դաշինքը Ռուսաստանի հետ։ Սրան դեմ էր Շառլ-Մորիս Թալեյրանը։ Բնականաբար, լինելով դիվանագետ, նա չէր կարող չհասկանալ, որ Ֆրանսիային իսկապես ձեռնտու է դաշինքը Ռուսական Կայսրության հետ, բայց և այնպես, Թալեյրանը շատ անգամ էր հաստատել իր կարծիքը՝ դաշինք կնքել ոչ թե Ռուսաստանի, այլ Ավստրիայի հետ։

19-րդ դարի ամենամեծ դիվանագետներից մեկը խոշոր ֆինանսական օժանդակություն էր ստանում Ավստրիական Կայսրությունից։ Հենց սրա համար էր Թալեյրանը պնդում Ռուսաստանի հետ դաշինք կնքելուց հրաժարվելու անհրաժեշտության մասին։ Անգամ այնտեղ հասավ, որ նա հենց իր քայլերով թշնամի դարձրեց Բոնապարտին ու Ալեքսանդրին։ Նապոլեոնը ճակատագրական սխալ էր թույլ տվել այդ վճռական բանակցություններում վստահելով Շառլ-Մորիս Թալեյրանին, ով հանդես էր գալիս յուրօրինակ ավստրիական գործակալ։

Ուղղակի անհրաժեշտ է նշել որ Թալեյրանը, լինելով շատ հեռատես հասկանում էր, որ թեև Նապոլեոնին դեռևս հաջողվում է հաղթանակներ տանել մեկը մյուսի հետևից, այդ իրավիճակը չի կարող շարունակվել հավերժ և Նապոլեոնը վաղ թե ուշ պարտվելու է, այդ իսկ պատճառով իր կաշին փրկելու համար՝ ինչպես նա արել է իր ողջ կյանքի ընթացքում, «լքում» է իր տիրակալին, որին մինչ այդ համակրում էր։ Հարկ է նշել, որ նա գումար էր ստանում ոչ միայն Ավստրիայից, այլ բոլոր նրանցից ով կարող էր վճարել։ Այդ թվում նաև Ռուսական կայսրից՝ Ալեքսանդր 1-ինից՝ սկսած Էրֆուրտի հանդիպումից, որին նա տեղեկատվություն էր տրամադրում հսկայական գումարների դիմաց։ Նա ուներ նույնիսկ ծածկանուն՝ «Աննա Իվանովնա»Александр I и Талейран։