Рубрика: Գրականություն

Հարցարան
1.Փորձեք մտորել թումանյանական հետևյալ ձևակերպման շուրջ.

Մենք ամենքըս հյուր ենք կյանքում
Մեր ծնընդյան փուչ օրից,
Հերթով գալիս, անց ենք կենում
Էս անցավոր աշխարհից։

Այս տողերը շարադրելով, Թումանյանը նկատի ունի, որ մարդիկ ծնվում են գալիս են լույս աշխարհ, հետո մահանում, ունենում ենք ծննդյան փուչ օր, ես կարծում եմ, որ Թումանյանը նկատի ունի մարդիկ ծնվում են և մահանում և բոլորնել վերջում մահանում են:

2. Համաձայնեք, ընդդիմացեք կամ փորձեք լրացնել հետևյալ ձևակերպումը.

Դավաճանությունը համարվում է չարիքներից մեծագույնը: Դավաճանում են ընդհանուր գործին, համերաշխությանը, կրոնական, բարոյական, ազգային կամ դասակարգային շահերին: Դավաճանում են վախկոտությունից, շահամոլությունից, եսամոլությունից դրդված, լավագույն դեպքում՝ մոլորված են լինում: Բայց ո՞վ է որոշում՝ ի՞նչն է դավաճանություն. այս հարցը պատասխան չունի, ամեն ինչ որոշում է կոնտեքստը: Որոշիչը հասարակական կամ պետական շահն է. իսկ այն, ինչը վնասում է այդ շահին՝ դավաճանություն է: Այս չափանիշը այնքան հեղհեղուկ և հարաբերական է, որ ի վերջո մնում է միայն վերջին չափանիշը՝ ինքն իրեն չդավաճանելը: Ո՞վ է որոշում դավաճանության եղելությունը, ո՞վ է դավաճանը կամ ի՞նչ է դավաճանությունը:

Դավաճնաությունը որոշում է ինքը դավաճանողը, նա այդ ամենը գիտակցելով չի անում և չի գիտակցում ինչ է անում, կամ հնարավոր է գիտակցում է և անում դիտմամբ:

3. Փորձեք բնութագրել Թմկա տիրուհուն. Կարող եք այս հերոսուհուն լավ կամ վատ կերպարի որակում տալ:

Ոչ, որովհետև նա դավաճանել է Թաթուլին և ենթարկվել մահապատժի և կարծում եմ, որ Թաթուլը ճիշտ գտնվեց, որ չներեց նրան քանի որ նա ամեն կերպ ապահովել է նրան ամենինչով, իսկ տիրուհին դավաճանել է նրան և այսպես ասաց ջուրը գցել ամեն բան:

4. Ի՞նչ կասեք դավաճանություն երևույթի մասին:

Այն շատ վատ բան է և կարծում եմ, որ չպետք է որևէ մեկը դավաճանի իր մտերիմին:

5. Ռիչարդ Բախը նման փիլիսոփայական ձևակերպում ուներ. «Ոչ մեկը մեզ չի պատկանում, քանի որ չի պատկանում, չի էլ կարող դավաճանել»: Ի՞նչ կասեք սրա մասին:

6. Ինչու՞ Ալմաստը չարեց վերջին քայլը դեպի ցանկալի գահը տանող ճանապարհին: Ինչո՞ւ այդ վերջին քայլը՝ Նադիրին հաճոյանալը, նրան թվաց ավելի մեծ դավաճանություն, քան հայրենիքի և ամուսնու դավաճանությունը: Ավելի պարզ. ի՞նչ է փորձում պահպանել դավաճանը, ինչի՞ն է մնում անդավաճան, երբ դավաճանում է:

7.Զուգահեռներ անցկացրեք Իսահակյանի հերոսուհի Լիլիթի և Թումանյանի վերը նշված պոեմի հերոսուհու միջև:

Կարծես թե կերպարները նույնն են, երկուսնել դավաճանել են, պարզապես Լիլիթը փախավ սատանայի հետ, իսկ Թմկա տիրուհին Նադիր շահի հետ:

8.Փորձեք խոսել Նադիր շահի և Թաթուլի կերպարների մասին:

Թաթուլը ավելի հարուստ, խրոխտ և ապահոված մարդ էր ի տարբերություն Նադիրի:

Դու ուզեցիր

Դու ուզեցիր, որ ես քեզ տիրություն անեմ
Ու ես անտեր մնամ,
Ամեն, ամեն ինչ տամ, տեղը ոչինչ չառնեմ
Ու քեզ ընկեր մնամ։
Դու իմ արևն առար
Եվ ուզեցիր, որ ես քեզ շնորհակալ լինեմ
Ես անարև մնամ,
Բայց քո բախտի համար արևագալ լինեմ։
Դու ուզեցիր, որ ես քեզ թողնեմ ու գնամ,
Բայց և քոնը լինեմ։
Արցունքի մեջ մնամ և սգի մեջ մնամ,
Բայց քո տոնը լինեմ։
Դու ուզեցիր, որ ես փոխվեմ հազար անգամ,
Բայց և հինը լինեմ։
Քեզ ուրիշին տվիր
Եվ չուզեցիր անգամ,
որ ես իմը լինեմ։
Դու ուզեցիր, որ ինձ քո մեղքերով չափեմ
Ու մեղքի տակ մնամ։
Քո մեղքերի վրա
Իմ աչքերը փակեմ
Եվ անգիտակ մնամ։
Գուշակեցե՛ք խնդրեմ, մարգարենե՛ր հիմա,
Ես ձեր ճորտը լինեմ,
Թե մինչև ե՞րբ պիտի
Ես իմ տան մեջ միակ
Ավելորդը լինեմ։

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 1. Լրացնել բաց թողած տառերը և երկհնչյունները.

Ուղևոր, խորազնին, տարորոշել, ընդդիմանալ, ապուխտ, անզուգական, միջօրե, միլիարդ, հանրօգուտ, վերելք:

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 2. Վերականգնել տրված բառերի անհնչյունափոխ արմատները․ (օրինակ՝ լուսաբաց-լույս).

Հանգուցավոր-հանցույց

Հորեղբայր –հայր

 Երեսնամյա-երեսուն

Ատենակալ-ատյան

Իշուկ-էշ

Ուղղաձիգ-ուղիղ

Հրապուրիչ-հրապույր

Հուզառատ-հույզ

Գինեվետ-գինի

 Ածխահատ-ածուխԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 3. Տրված բառերն ըստ անհրաժեշտության գրել միասին, անջատ կամ գծիկով.

 Մերձ (քաղաքային) -մերձքաղաքային
 տարե (վերջ)   —  տարեվերջ
 լեփ (լեցուն)   -լեփ-լեցուն
 հարավ (արևմտյան) -հարավարևմտյան
 հարյուր (քսանչորս)  -հարյուր քսանչորս
 տեսակ (տեսակ) — տեսակ-տեսակ
 հայերեն (ֆրանսերեն)- հայերեն-ֆրանսերեն
 ի (զեն) —  ի զեն
 ծովից (ծով) -ծովից ծով
 ըստ (ամենայնի)  ըստ ամենայնի

 ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 4. Կետադրել.

Անդնդախոր կիրճում լսվում է Դեբեդի շառաչյունը՝ միօրինակ ու թախծալի: Գետի ափին ուղղաձիգ բարձրանում են պղնձագույն ժայռերը՝ լերկ, սրածայր գագաթներով: Երբ հայացքդ գցում ես այդ քարաժայռերին, անսովոր սարսուռ ես զգում: Թվում է, թե ուր որ է կփլվեն դրանք և ահավոր բարձունքից կթափվեն ձորը՝ իրենց փլատակների տակ ծածկելով ամեն ինչ:

Առաջադրանք 5․Յուրաքանչյուր շարքում գտնե՛լ ածանցավոր բայը։
1. որոնել, թոշնել, տոնել, իջնել
2. զբոսնել, հայտնել, տեսնել, ձոնել
3. օթևանել, հորինել, հիմնել, ելնել4. հասնել, մթնել, մեկնել, դեղնել
5. զանազանել, խթանել, անվանել, հագնել
6. ճանաչել, զեղչել, փախչել, կանչել
7. թռչել, շնչել, գոչել, հնչել
8. կոչել, կորչել, շառաչել, կանաչել
9. եզրապատել, կոտրատել, ընդհատել, վանկատել
10.կարոտել, կավճոտել, ցատկոտել, փոշոտել

6. Ո՞ր  շարքի բառերն են իրար հոմանիշ․

1. շուրջկալ, ճղակում, շրջափակում, բնկալ
2. ցամաք, անջրդի, ջրազուրկ, խորշակ
3. ոստան, մայրաքաղաք, գահանիստ, թագավորանիստ
4. պայազատ, թագաժառանգ, իշխանազն, սեպուհ

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 7․Վերականգնել հետևյալ բառերի առաջին  անհնչյունափոխ  ձևերը.

Ռմբակոծել-ռումբ, սրճարան-սուրճ, կնքել-կնիք, մտամոլոր-միտ, վիրաբույժ-վերք, զինագործ-զենք, ըմպանակ-ումպ, գրադարան-գիրք, ընչաքաղց-ինչ, ծաղկաբույլ-ծաղիկ, կապտավուն-կապույտ։

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 8․Ընդգծիր այն բառերը, որոնցում կա

-ակ վերջածանցը․
Մահակ, սոխակ, գնդակ, բանակ, գիտակ, գրտնակ, բռնակ, կատակ, թիակ, հատակ, սահնակ, վահանակ, գնդակ:

—որդ վերջածանցը․
Հինգերորդ, անձրևորդ, դիտորդ, որսորդ, չորրորդ, առաջնորդ,վարորդ, գնորդ։

-ուկ վերջածանցը:
Բազուկ, մժղուկ, ձագուկ, մանուկ, բամբուկ, թզուկ, տաղտուկ,հորթուկ, քերուկ։

—գին վերջածանցը․
Էժանագին, գլխագին, ուժգին, ցավագին, փրկագին, սրտագին,թախանձագին, թանկագին:
—եղ վերջածանցը․ Ասեղ, զորեղ, տաշեղ, գունեղ, մարմնեղ, պղպեղ, համեղ,տունուտեղ։

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 9․ Բառաշարքում առանձնացնել հոմանիշ բառերի վեց զույգ:

ա) Գոտեմարտիկ, բերկրանք, դշխո, գորով, սեթևեթանք, երաշխիք, հրճվանք, ըմբիշ, նազանք, խանդաղատանք, թագուհի, գրավական:
բ) Արահետ, երասան, անրջանք, հարգանք, դրախտ, աղջամուղջ, սանձ, իրիկնաշաղ, երազանք, շավիղ, եդեմ, ակնածանք:

Ա)ԳՈՏԵՄԱՐՏԻԿ-ԸՄԲԻՇ, ԲԵՐԿՐԱՆՔ-ՀՐՃՎԱՆՔ, ԳՈՐՈՎ-ԽԱՆԴԱՂԱՏԱՆՔ, ՍԵԹԵՒԵԹԱՆՔ-ՍԱԶԱՆՔ, ԵՐԱՇԽԻՔ-ԳՐԱՎԱԿԱՆ, ԹԱԳՈՒՀԻ-ԴԺԽՈ

)Արահետ—շավիղ, երասան—սանձ, հարգանք—ակնածանք, դրախտ—եդեմ, 

ԱՌԱՋԱԴՐԱՆՔ 10․ Գրել ազատ շարադրություն՝ ընտրելով վերնագրերից մեկը․

• Պանդխտություն
• Ես կփոխեմ աշխարհը

Ինչո՞ւ ենք մենք այսպես ապրում

Մենք ապրում ենք մի երկրում` որտեղ ցածր գնահատական ստացողը անգրագետ է, իսկ բարձր ստացողը խելացի, մենք ապրում ենք մի երկրում որտեղ գյուղում ապրողը հետամնաց է, իսկ քաղաքում ապրողը ինտելիգենտ, մենք ապրում ենք մի աշխարհում որտեղ լավ շոր ու կոշիկ հագնողը ավելի լավն է, քան վատ հագնողը, մենք ապրում ենք մի երկրում որտեղ նախադասության մեջ բառը շփոթողին ծաղրում են միանգամից, մենք ապրում ենք մի երկրում որտեղ նիհար մարդուն ասում են էս ոնց ես նիհարել բարակ ճյուղ ես դառել, իսկ գերին ասում են ոնցվոր բոքոն լինես էնպես ես գիրացել ու առանց մտածելու, որ կարող են մարդուն նեղացնել, մարդուն ենթարկել ստրեսի։ Մենք ապրում ենք մի երկրում որտեղ, եթե դու ամբոխի մի մասը չես ապա դու կորած ես, այն երկրում որտեղ յուրաքանչյուրի ասաց բառը կարող է լինել ինչոր մեկի կյանքը, կամ քանդել այն, մենք ապրում ենք մի երկրում որտեղ բոլորն ուզում են, որ ապրես իրենց ուզած ձևով, և ի վերջո մի երկրում ես կասեի աշխարհում` որտեղ ԵՍ լինելը ընդունված չէ։ Ինչո՞ւ ենք մենք այսպես ապրում:

• Մահ և անմահություն
• Արևի երկիր Հայաստանս

Կարդացե՛ք ստեղծագործությունը և  կատարե՛ք  առաջադրանքները.

Կորսված օրեր: Դինո Բուցատի

Մի քան օր հետո, ինչ դարձել էր շքեղ ամառանոցի տեր, Էռնեստ Կաձիրան տուն վերադառնալով, հեռվից նկատեց մի մարդու, ով մի արկղ ուսերի վրա դրած` դուրս ելավ ցանկապատի երկրորդական դռնից ու այն դրեց մի բեռնատարի վրա: Չհասցրեց հասնել նրան` նախքան նա կմեկներ: Այդժամ նստեց մեքենան ու գնաց նրա ետևից: Բեռնատարը գնաց երկար, մինչև քաղաքի ամենահեռու ծայրամասը ու կանգ առավ մի ձորի պռնկին:
Կաձիրան իջավ մեքենայից ու գնաց տեսնելու: Անծանոթը վայր բերեց արկղը բեռնատարի վրայից, ու մի քանի քայլ անելուց հետո, այն շպրտեց քարափին, ուր լցված էին արդեն հազարավոր այդպիսի արկղեր:
Մոտեցավ այդ մարդուն ու հարցրեց.
-Տեսա, թե ինչպես այս արկղը դու տարար իմ այգուց: Ի՞նչ կար դրա մեջ: Եվ ի՞նչ են նշանակում այս բոլոր արկղերը:
Մարդը նայեց նրա ու ժպտաց.
-Դրանցից դեռ էլի կան բեռնատարի վրա, որ պիտի դեն նետվեն: Չգիտե՞ս: Դրանք օրեր են:
-Ի՞նչ օրեր:
-Քո օրերը:
-Իմ օրե՞րը:
-Քո կորսված օրերը: Օրերը, որ դու կորցրել ես: Դրանց սպասում էիր, ճի՞շտ է: Դրանք եկան: Ի՞նչ արեցիր դրանց հետ: Նայի՛ր դրանց, անփոփոխ են, դեռևս լիքը: Իսկ հիմա՞:
Կաձիրան նայեց: Կազմել էին մի ահռելի կույտ: Դարալանջով իջավ ներքև ու բացեց դրանցից մեկը:
Ներսում մի աշնանային ճանապարհ էր, իսկ ծայրին՝ Գրացիելան էր՝ իր հարսնացուն, ով հեռանում էր ընդմիշտ: Իսկ ինքը նրան նույնիսկ չէր կանչում:
Բացեց մեկ ուրիշը ու դրա մեջ տեսավ հիվանդանոցային մի սենյակ, իսկ մահճակալին՝ իր եղբայր Ջոզուեին, որի վիճակը վատ էր, որը նրան էր սպասում: Բայց ինքը գործերով ինչ-որ տեղ էր մեկնել:
Բացեց երրորդը: Հինավուրց խունացած տան ճաղերի ետևում Duk-ն էր` իր հավատարիմ գամփռը, որ սպասում էր նրան արդեն երկու տարի, և որի կաշին ու ոսկորներն էին մնացել: Իսկ ինքը չէր էլ մտածում վերադառնալու մասին:
Ինչ-որ ցավ զգաց իր ներսում, ստամոքսի մեջ: Բեռնաթափող մարդը կանգնած էր ուղիղ ձորի պռնկին, անշարժ՝ որպես դահիճ:
-Պարո՛ն, -գոռաց Կաձիրան. -Լսեցե՛ք: Թողե՛ք, գոնե այդ երեք օրերը վերցնեմ: Աղաչո՛ւմ եմ ձեզ: Գոնե այդ երեքը: Ես հարուստ եմ: Ձեզ կտամ ինչ-որ ուզենաք:
Բեռնաթափող մարդը մի շարժում արեց աջ ձեռքով, կարծես մատնանշելու համար մի անհասանելի կետ, կարծես ասելու համար, թե արդեն չափազանց ուշ է և ոչ մի դարմանում այլևս հնարավոր չէ: Հետո չքացավ օդի մեջ, ու վայրկենապես անհետացավ նաև առեղծվածային արկղերի ահռելի կույտը:
Ու թանձրանում էր գիշերվա խավարը:

Առաջադրանք

ա)  Ո՞րն էր այդ երեք օրերի ընդհանուր փոխաբերական իմաստը: Հիմնավորե՛ք Ձեր կատարած ընտրությունը.

այդ օրերը բոլորն էլ անցած էին,

երեք օրերում էլ սիրելի էակներ էին,

երեք օրերում էլ մնացել էր մեղքի զգացում,

բոլոր օրերն էլ շպրտվել էին քարափին:

Կարծում եմ, որ հերոսը ուներ մեխքի զգացում և նա ուզում էր ետ վերադարձնել։ Նա հարուստ առանց էմոցիանալ մարդ էր։ Բայց վերջում նա զգաց այդ մեխքի զագցողությունը, որ նրան սպասել են  բայց նա ոչ մի բան չի աել։

բ)  Հիմնավորե՛ք հետևյալ մտքերի անհրաժեշտությունը ստեղծագործության մեջ.

—Պարո՛ն, —գոռաց Կաձիրան. —Լսեցե՛ք: Թողե՛ք, գոնե այդ երեք օրերը վերցնեմ: Աղաչո՛ւմ եմ ձեզ: Գոնե այդ երեքը: Ես հարուստ եմ: Ձեզ կտամ ինչ—որ ուզենաք:

Խոսլուց էլ արդեն հասկացվում է որ նա ուզում է ետ վերադարձնել այդ օրերը, և նա ամենինչ կանի որ վերադարձնի։ Ուղղակի նա չեր մտածում որ փողով ադ օրերը չի կարող ետ բերել։

—Քո կորսված օրերը: Օրերը, որ դու կորցրել ես: Դրանց սպասում էիր, ճի՞շտ է:

՞

Ու թանձրանում էր գիշերվա խավարը:

Այս պատմվածքը մի վարսահարդարի մասին էր, ով չէր հավատում պատերազմին միշտ ասում էր նման բան չկա, որովհետև վախենում էր, վախ կար իր մեջ։ Վախենում էր, որ կարող է լինել պատերազմ կարող են մահանալ մարդիկ, այդ իսկ պատճառով նա չէր հավատում։ ԵՎ կար մի 11 տարեկան պատանի, ով վազելով մտնում էր վարսավիրանոց և բղավելով ասում էր` պատերազմ է, պատերազմ, բայց վարսահարդարը դուրս էր հանում նրան սենյակից քանի որ վախի պատճառով բարկանում էր։

Բանաստեղծությունը փոքր ինչ հուզիչ էր: Բանստեղծը պատմում է պատերազմից վերադարձող իր ընկերների մասին, նրանց ձերռքբերումների մասին, շքանշանների մասին որոնք ձեռք էին բերել պաերազմի ժամանակ: Պատմում է, որ պատերազմից հետո դարձան անդամալույծ, կորցրեցին քայլելու ունակությունը ընթանրապես շարժվելու ունակությունը: Իրենց դժվար, տխուր, թախծալի օրերը:

Իտալացի գրող Էդմոնդո Դե Ամիչիսի «Սիրտը» գիրքը համաշխարհային մանկական գրականության հայտնի ստեղծագործություններից է: 

Մեր ուսուցիչը

Այսօր ողջ առավոտն անցկացրի դպրոցում, և նոր ուսուցիչն ինձ շատ դուր եկավ: Մինչ աշակերտները հավաքվում էին, նա արդեն նստած էր իր ուսուցչական տեղում, իսկ մեր դասարանի դռների մեջ անընդհատ երևում էին նրա նախկին աշակերտները, որպեսզի ողջունեին իրենց ուսուցչին: Նրանք մտնում էին դասասենյակ և ասում.

— Բարև՛ Ձեզ, սինյոր ուսուցիչ, բարև Ձեզ սինյոր Պերբոնի:

Մի քանիսն էլ մոտենում էին, սեղմում ձեռքը և դուրս վազում: Երևում էր, որ բոլորն էլ շատ են սիրում իրեն և սիրով կշարունակեին սովորել նրա ղեկավարությամբ: Ուսուցիչն առանց գլուխը բարձրացնելու պատասխանում էր «ողջո՛ւյն», սեղմելով իրեն պարզած ձեռքերը և ի պատասխան բոլոր ողջույնների` մնում խիստ` նույն ուղիղ կնճիռը ճակատին: Հետո մոտեցավ պատուհանին և ակնդետ նայում էր դիմացի շենքի տանիքին: Թվում էր` նա ոչ թե ուրախանում, այլ տառապում էր այդ ողջ ուշադրությունից: Ապա շրջվեց դեպի մեզ և տևական նայեց յուրաքանչյուրս: Թելադրելիս քայլում էր նստարանների միջով և տեսնելով մի աշակերտի, որի երեսին կարմրավուն հետքեր կային, դադարեց թելադրել. ձեռքերի մեջ առավ նրա գլուխը և ուշադիր զննեց: Հետո հարցրեց, թե ի՞նչ է պատահել և ձեռքը դրեց նրա ճակատին, որպեսզի ստուգի արդյոք ջերմություն չունի՞: Այդ պահին, թիկունքում, աշակերտներից մեկը կանգնեց նստարանին և ծամածռություն արեց: Ուսուցիչը շրջվեց: Չարաճճին անմիջապես նստեց և գլուխը կախեց` սպասելով պատժի: Բայց նա պարզապես ձեռքը դնելով տղայի գլխին` ասաց. -Այլևս նման բան չանես,- և վերադառնալով իր գրասեղանի մոտ՝  շարունակեց թելադրել: Երբ վերջացրեց, մի քանի ակնթարթ լուռ նայում էր մեզ. հետո շատ դանդաղ, իր խիստ, բայց բարի ձայնով ասաց.

-Լսե՛ք, մի ամբողջ տարի մենք պետք է միասին անցկացնենք: Փորձենք համերաշխ լինել: Սովորե՛ք և կարգապահ եղե՛ք: Ես միայնակ եմ: Եղե՛ք իմ ընտանիքը: Անցյալ տարի դեռևս մայր ունեի, սակայն նա մահացավ, և ես մնացի մենակ: Ողջ աշխարհում միայն ձեզ ունեմ: Այլևս չկա որևէ մեկը, ում կարող եմ սիրել և ում մասին կարող եմ հոգ տանել: Եղե՛ք իմ որդիները: Ես սիրում եմ ձեզ, սիրե՛ք և դուք ինձ: Չեմ ուզում պատժել ոչ ոքի: Ապացուցե՛ք, որ լավ տղաներ եք: Թող դպրոցը մեզ համար ընտանիք լինի, իսկ դուք իմ մխիթարանքն ու հպարտությունը: Ձեզնից ոչ մի խոստում չեմ պահանջում, համոզված եմ, որ սրտի խորքում բոլորդ էլ ինձ պատասխանեցիք՝ «այո»: Եվ ես շնորհակալ եմ դրա համար:

Այդ պահին ներս մտավ պահակը և հայտարարեց, որ դասերն ավարտվեցին: Բոլորս լուռ դուրս եկանք մեր տեղերից: Այն աշակերտը, ով կանգնել էր նստարանին, մոտեցավ ուսուցչին և դողացող ձայնով ասաց.

— Սինյո՛ր ուսուցիչ, ներեցե՛ք ինձ:

Ուսուցիչը համբուրեց նրա ճակատը և ասաց.

— Հանգիստ տուն գնա, տղա՛ս:

****************************************************************************

Հարգիր ուսուցչիդ

Ես հոմոզված եմ, որ քո ընկեր Ստրադին երբեք չէր դժգոհի իր ուսուցչից: Իսկ դու վրդովված ասում ես. «Ուսուցիչը զայրացած էր, վատ տրամադրություն ուներ»: Մտածիր այն մասին, թե որքան հաճախ ես դու ինքդ բարկացած պատասխանում՝ այն էլ հորդ ու մորդ, որոնց հանդեպ քո ցանկացած կոպիտ խոսքը՝ հանցագործություն է: Իսկ չէ որ քո ուսուցիչը բարկանալու շատ ավելի պատճառներ ունի: Հիշիր, քանի տարի է արդեն, որ նա աշխատում է դպրոցում՝  երեխաների հետ և չնայած նրանցից շատերը սիրալիր ու լսող են, բայց միշտ էլ գտնվում են անշնորհակալներ, ովքեր չարաշահում են նրա բարությունն ու չեն հարգում նրա աշխատանքը: Դուք ինքներդ նրան ավելի շատ վշտացնում եք, քան ուրախություն պատճառում:

Եվ մտածել ես արդյոք ինչքան է եղել, երբ ուսուցիչդ վատառողջ լինելով ջանքեր է գործադրել, որպեսզի դպրոց գա: Միգուցե նա նյարդայնանում է հենց այն պատճառով, որ իրեն վատ է զգում: Եվ դուք, չնկատելով նրա վատ ինքնազգացողությունը, չարաշահում եք նրա վիճակն ու դրանից նա ավելի է վատանում:

Հարգի՛ր և սիրի՛ր ուսուցչիդ, տղաս: Սիրիր նրան, քանի որ նրան սիրում և հարգում է քո հայրը. սիրիր նրան, որովհետև նա զարգացնում է քո միտքը, քեզ գիտելիքներ է տալիս, դաստիարակում է: Կգա այն օրը, երբ դու հասուն տղամարդ կդառնաս, իսկ մենք՝ ես և նա, արդեն կհեռանանք այս աշխարհից և այդ ժամանակ նրա կերպարը կհառնի քո մտքում հորդ կերպարի կողքին: Այդ ժամանակ նրա վեհ դեմքին դու կտեսնես վշտի և հոգնածության արտահայտությունը, որն այժմ չես նկատում: Սիրիր քո ուսուցչին. նա պատկանում է տարրական դասարանների հիսուն հազար ուսուցիչների  հսկայական ընտանիքին, ովքեր ցրված են ողջ Իտալիայով: Նրանք կրթում ու դաստիարակում են միլիոնավոր քո հասակակիցներին: Ուսուցիչները ձգտում են բարձրագույն նպատակի. դարձնել մեր երկրի ապագա քաղաքացիներին ավելի լավը, քան ներկայիս բնակչությունն է: Ինձ ուրախություն չի պատճառի քո սերը, եթե դու նմանապես չսիրես բոլոր նրանց, ովքեր բարի են քո հանդեպ և նրանց մեջ առաջին հերթին քո ուսուցչին, ով քեզ համար պետք է առաջին տեղում լինի ծնողներիցդ հետո:

Սիրիր նրան այնպես, ինչպես կսիրեիր իմ եղբորը . սիրիր նրան, երբ արդարամիտ է, կամ կարծում ես, որ արդարամիտ չէ, սիրիր, երբ ուրախ է, և է՛լ ավելի սիրիր, երբ տխուր է: Սիրիր նրան միշտ և հավերժ ու հարգանքով արտասանիր «ուսուցիչ» բառը:

Քո հայր

******************************************

Գրավոր

1. Համոզի՞չ էր հոր նամակը:

Այո, շատ հոգեհարազատ էր։

• Փորձիր ինքդ հարցեր կազմել նյութի վերաբերյալ:

• Քեզ ի՞նչ օգուտ տվեց այս պատմությունը:

Սկսեցի ավելի ուշադրություն դարձնել իմ ուսուչուհիներին, քանի-որ նրանք ձգտում են մեզ դարձնել ավելի լավը։

• Քո կարծիքով՝ հոր նամակը տղային կյանքի դաս տվե՞ց։

Իհարկե, այդ նամակով տղայի հայրը դաստիարակեց իր որդուն, սովորեցրեց որ պետք է հարգել ուսուցչուն։

• Ինչպե՞ս կբացատրես նամակի իմաստը։

Նամակի իմաստը՝ հարգել, հարգել ուսուցուհուն, հարգել ինքդ քեզ։

Կարդացի ստեղծագործությունը, այն իր մեջ ուներ հումորային և զարմանահրաշ պահեր, որոնք կարծում եմ դուր կգա յուր կարդացողին։ Շատ հետաքրքիր էր նաև գյուղի մարդկանց տարօրինակ կարծիքները ջրահեղձ եղած հսկայի մասին, որոնք սկզբում չէին էլ պատկերացնում, որ դա մարդ է այդքան հսկա չափերով և դրա հետ մեկ տեղ շատ գեղեցիկ։ Այնուհետև նրանք որոշեցին անուն դնել նրան (Էստեբան), որի բացատրությունն էր պսակ։

Իմ անհատական նախագիծը

44 օր վախի մթնոլորտում

Գիտեք չեմ կարողանում սիրել աշունը երևի օդի սառնությունից է, որ մարմինս անընդհատ դողում է, երևի չեմ կարողանում սիրել աշունը նրա համար, որ սկսեց պատերազմ։ Սկսեց մի սարսափելի 44 օրյա պատերազմ, որին դիմանալ չէր լինում, ու գի՞տեք ինչպես ավարտվեց… Մեր տղաների կյանքերի գնով ու մեր Շուշին գրավելով։ Ապսոս հազար ապսոս չեմ կարողանում չմտածել այդ ամենի մասին, քանի որ դա երբեք մոռանալ չի լինի։ Այն զինվորները ովքեր զոհվել են էլ երբեք մենք իրենց ընտանիքներում չենք կարող տեսնել, խինդ, ծիծաղ, ուրախություն։ Միշտ կտեսնենք վշտոտ հայացքներ, թախծոտ խոսքեր, լացակումած աչքեր… Այս ամենից հետո պարզապես սկսում եմ ատել աշունը: Ես ինքսել եմ ծնվել աշնան սեպտեմբեր ամսին, բայց միշտ չեմ սիրել այդ եղանակը ցրտի, սառնության, ժամանակի դանդաղ ընդանալու համար։ Ցավոք այլևս ոչինչ չենք կարող ետ բերել… ցավում եմ…

Ես կուզեի

Ես կուզեի ցավս կիսել հենց քեզ հետ, կուզեի երբեք չզգաս այն, ինչ հիմա՝ ես։ Զգում եմ կարոտ . ուզում եմ ցրվել, որ չզգամ պակասդ, զինվո՛ր իմ տղա։ Շուտ վերադարձի՛ր , որդի ՛ իմ հպարտ, ջարդի՛ր թշնամուն, եղի՛ր միշտ ամուր, բայց մի՛ թող մենակ ինձ կռվից հետո։ Կարոտդ խեղդում է, սիրտս տրաքեց ցավի գոչյունից, աչքս կարմրեց տխրության արցունքից, իսկ ես մոլորված , ձայնս բարձրացրած, անունդ տալով վազում եմ արագ փողոցներով մութ։ Ետ արի՜ , խնդրում եմ , իմ միա՛կ հարազատ, առանց քեզ կյանքն ինձ համար ` դառնացած, թախծալի ու վիշտով պատված։ Սպասելու եմ քեզ, ինչ էլ որ լինի, տե՛ր Աստված, օգնիր որդուս տրտմացած , թո՛ղ ետ գա ինձ մոտ` իր կարոտցած, մելամաղձոտ մոր մոտ։

Սպիտակ պատ

Գտել եմ սենյակ ու մի սպիտակ պատ, նստել պատի մոտ՝ մտքերով պատված:

Պատն էր ինձ միայն հոգեհարազատ ինքն էր հասկանում ցավս դառնացած:

Հասկացա, որ ինքն է այն պատը միայն, ով օգնում է ինձ ճիշտ լուծման համար:

Այդ պատը կարծես թվում է հարազատ, հասկանում, ցավս կիսում իմ հետ այն և չի թողնում ինձ մենակ նեղված ժամանակ:

Միակ ընկերս դու ես սպիտակ պատ, ես քո հետ կիսում եմ նեղ օրերս վատ:

Սիրում եմ քեզ շատ, երբ հասկանում ես ինձ անկասկած,

Չթողնես ինձ մենակ, իմ միակ հարազատ:

Իմ հուշերը

Ես շատ հուշեր ունեմ, բայց ամենաջերմն ու ամենանկարագրելին  իմ տատիկից և պապիկից մնացած հուշերն են: Երբ ես գնում էի գյուղ, որը գտնվում Լոռվա չնաշխարհիկ բնությունում, այնտեղ էին ապրում տատիկս ու պապիկս :Հիշում եմ, թե ինչպես էր պապիկս իր թմբլիկ ձեռքերի մեջ ազնվամորի հյուրասիրում, հիշում եմ, թե ոնց էր տատս իր անմահական ձեռքերով գաթա պատրաստում: Նաև հիշում եմ, թե ինչպես էր տատս օգնում անապահով ընտանիքներին, պապս պատրաստականորեն օգնում հարևաններին: Նրանք ինձ շատ բաներ են սովորեցրել, օրինակ` ինչպես օգտվել սեղանից, հարգել մեծերին և նման ուրիշ բաներ: Ճիշտ է հիմա նրանք մահացել են, բայց նրանց տված բոլոր խրատները դաջվել են գլխիս մեջ, ես շատ եմ սիրում նրանց և միշտ սպասում:

• Պատմիր, ներկայացրու քո բնակավայրի աշունը, կամ՝ աշնանային խոհեր։

Որտեղ ես բնակվում եմ` մեզ մոտ աշունը շատ գույնզգույն է։ Տարբեր գույների տերևներով, մերկ ծառերով, մարդիկ դրսում հագնված են տաք քանի որ ցուրտ աշուն է և բոլորս համտեսում քաղցրահամ մրգերը։

• Կարդա փաթեթում ներառված բանաստեղծությունները, ընտրիր քեզ դուր եկած մեկ-երկու բանաստեղծություն, սովորիր անգիր։

Աշուն

Աշնան օրերն են հասել,
Իջել է ամպը սարին,
Եւ հրաժեշտ է ասել,
Կռունկը մեր աշխարհին:

Բարդին էլ չի սոսափում
Արագիլի թեւի տակ,
Դեղին թերթեր է թափում
Առվակի մեջ կապուտակ:

Կարմիր խարույկ է կարծես
Ծեր տանձենին անտառի,
Թվում է, թե մոտ վազես,
Ձեռք ու ոտքդ կվառի…

Քամին շատ էր թափառել,
Պարապ-սարապ թեւը կախ,
Բայց արդեն գործ է ճարել,
Տեսեք ինչքան է ուրախ:

•  Վերլուծիր կամ գրավոր վերապատմիր քեզ դուր եղած ստեղծագործությունը։

Ես կարդացել եմ Համո Սահյանի << Դու ուզեցիր>> ստեղծագործությունը,այն ինձ շատ է դուր եկել։ Շատ հուզիչ ստեղծագործություն է։ Ստեղծագործության մեջ կան բառեր, որոնք իսկապես շատ գեղեցկացնում և հուզիչ են դարձնում ստեղծագործությունը։

• Սահյանի բանաստեղծություններից ընտրիր քեզ դուր եկած որևէ բառակապակցություն, դարձրու վերնագիր և գրիր շարադրություն:

<<Ես կուզեի>>

Ես կուզեի ցավս կիսել հենց քեզ հետ, կուզեի ` երբեք չզգաս այն , ինչ հիմա` ես։ Զգում եմ կարոտ . ուզում եմ ցրվել, որ չզգամ պակասդ, զինվո՛ր իմ տղա։ Շուտ վերադարձի՛ր , որդի ՛ իմ հպարտ, ջարդի՛ր թշնամուն, եղի՛ր միշտ ամուր, բայց մի՛ թող մենակ ինձ կռվից հետո։ Կարոտդ խեղդում է, սիրտս տրաքեց ցավի գոչյունից, աչքս կարմրեց տխրանքի արցունքից, իսկ ես մոլորված , ձայնս բարձրացրած, անունդ տալով վազում եմ արագ փողոցներով մութ։ Ետ արի՜ , խնդրում եմ , իմ միա՛կ հարազատ, առանց քեզ կյանքն ինձ համար ` դառնացած, թախծալի ու վիշտով պատված։ Սպասելու եմ քեզ, ինչ էլ որ լինի, տե՛ր Աստված, օգնիր որդուս տրտմացած , թո՛ղ ետ գա ինձ մոտ` իր կարոտցած, մելամաղձոտ մոր մոտ։

• Նկարիր, լուսանկարիր աշնանային պատկերներ, պատրաստիր ձայնանյութ, տեսանյութ։